فرانت اند چیست؟ توسعه فرانت اند یا توسعه سمت کاربر (کلاینت ساید) وبسایت به چه معنا است؟ چه کسی متخصص، برنامه نویس توسعه فرانت اند یا فرانت اند دولوپر است؟ برای برنامه نویسی فرانت اند وبسایت به چه تکنولوژیها و زبان‌های برنامه‌نویسی نیاز است؟
اگر علاقه‌مندی بخواهد توسعه فرانت اند را یاد بگیرد، لازم است در رشته کامپیوتر یا مهندسی نرم‌افزار یا رشته‌های مرتبط در دانشگاه درس خوانده باشد؟ بازار کار توسعه فرانت اند چطور است؟ اصلا، چطور می‌شود متخصص توسعه فرانت اند شد؟
پیشرفت تکنولوژی و ظهور فناوری‌های جدید تخصص‌ها و شغل‌های جدیدی را به‌وجود آورده است. توسعه فرانت اند یکی از تخصص‌ها و شغل‌هایی است که پس‌از اختراع اینترنت، توسعه‌ی تجارت الکترونیک (E-commerce) و فروشگاه‌های آنلاین به‌وجود آمد. توسعه فرانت اند بازار کار بسیار خوبی دارد و پردرآمد است و آینده‌دار.
برای متخصص فرانت اند شدن الزاما به تحصیلات دانشگاهی نیاز نیست. کسانی‌که چیزی درباره‌ی مهندسی کامپیوتر و نرم‌افزار یا زبان‌های برنامه‌نویسی نمی‌دانند نیز با گذراندن آموزش طراحی سایت می‌توانند وارد مسیر شغلی برنامه نویسی فرانت اند وبسایت شوند و با تمرین و آموزش‌های بیشتر در آن پیشرفت کنند.
در این راهنمای تخصصی و جامع به همه‌ی سؤالات درباره‌ی این تخصص پاسخ می‌دهم تا علاقه‌مندان به طراحی و توسعه سمت کاربر وبسایت، تصویر کامل و روشنی از موضوعاتی که باید یاد بگیرند و مسیری که باید طی کنند داشته باشند. در این راهنما ابتدا به مباحث اصولی و پایه‌ای در توسعه فرانت اند و بعد به تکنیک‌ها و تکنولوژیهای پیشرفته پرداخته می‌شود.
در راهنمای تخصصی و جامع توسعه فرانت اند (Front-End) ۲۰۲۴ این مطالب را می‌خوانید:
- تعریف توسعه فرانت اند وبسایت
- اهمیت برنامه نویسی فرانت اند در طراحی سایت
- زبان‌ها و کتابخانه‌های برنامه نویسی فرانت اند وبسایت
- مفاهیم اساسی در توسعه فرانت اند
- مسیر یادگیری برنامه نویسی فرانت اند
- بازار کار و درآمد فرانت اند دولوپر
آنچه در این نوشته خواهیم داشت
برنامه نویسی فرانت اند (Front End Development) سایت چیست؟
برای تعریف فرانت اند وبسایت و توسعه فرانت اند باید با ساختار و انواع وبسایتها آشنا شد. ۳۵سال پیش چیزی به نام وبسایت وجود نداشت. تخصص‌ها و شغل‌هایی هم که برای طراحی و توسعه یک وبسایت به آن نیاز است نیز وجود نداشت. نگاهی به تاریخچه تکاملی طراحی وبسایت در جهان نشان می‌دهد که طراحی و توسعه وبسایت در طول ۳دهه به‌آرامی رشد کرده است.
اولین وبسایت‌هایی که در جهان ساخته شد، متخصص فرانت اند و بک اند نداشت و کسی آنها را طراحی و برنامه‌نویسی نکرده بود. چون همه‌چیز خیلی ساده بود و تکنولوژی خاصی برای ساختن صفحات وب وجود نداشت.
وبسایتها فقط بستری برای انتقال اطلاعات (متن‌ها) ازطریق اینترنت بودند. صفحات وبسایتها رنگ‌های مختلف، انواع دکمه‌ها، منوها و محتواهای ویدئویی و انیمیشنها را نداشت. هنوز وبسایتهای فروشگاهی و انواع مختلف وبسایت متولد نشده بودند.
هرچه استفاده از اینترنت بیشتر شد و کاربران بیشتری پیدا کرد، سازمان‌ها و کسبوکارهای بیشتری تصمیم گرفتند وبسایت داشته باشند. برای پاسخگویی به این نیاز فزاینده (داشتن وبسایتهای زیبا و کاربرپسند که می‌شود با آن قبض پرداخت کرد یا از آن کالا خرید) بود که زبان‌های برنامه‌نویسی و تکنولوژیهای جدید برای توسعه انواع وبسایتها نیز به بازار عرضه شد.
یکی از آن زبان‌ها CSS و دیگری Javascript بود. زبان CSS ظاهر وبسایت را زیباتر و زبان Javascript وبسایت را تعاملی میکند. پس، وبسایتها دو بخش پیدا کردند:
- بک اند یا سمت سرور (Back-end or Server side) که کاربر نمی‌بیند و پردازش اطلاعات و ارتباط با سرور در آن اتفاق می‌افتد و
- فرانت اند یا سمت کاربر (Front end or Client side) که هر المان بصری و تعاملی را شامل می‌شود که کاربران می‌بینند و با سایت دارند.
وقتی وبسایت دو بخش متمایز پیدا کرد که توسعه‌ی هریک به زبان‌های برنامه‌نویسی و تکنولوژیهای متفاوتی نیاز داشت، کار توسعه و برنامه‌نویسی هر بخش نیز به یک تخصص جداگانه تبدیل شد: برنامه‌نویسی سمت سرور و برنامه‌نویسی سمت کلاینت.
frontendmasters.com توسعه و برنامه نویسی سمت فرانت و وظایف اصلی فرانت اند دولوپر را جامع و روشن تعریف کرده است:
A front-end developer is a type of software developer who specializes in creating and designing the user interface (UI) and user experience (UX) of websites and web applications. The primary responsibility of a front-end developer is to ensure that the visual and interactive aspects of a website or application are user-friendly, aesthetically pleasing, and functionally efficient.
توسعه‌دهنده فرانت اند توسعه‌دهنده نرم‌افزاری است که در دیزاین و ساختن رابط کاربر و تجربه کاربر وبسایتها و وب اپلیکیشن‌ها تخصص دارد. وظیفه‌ی اصلی یک توسعه دهنده فرانت اند این است که از کارایی، زیبایی و کاربرپسندی جنبه‌های بصری و تعاملی وبسایت یا اپلیکیشن مطمئن شود.
اهمیت برنامه نویسی سمت کاربر در طراحی و توسعه وبسایت
اولین وبسایتهای جهان وبسایتهای استاتیک بودند. یعنی وبسایت‌هایی که مانند یک نمایشگاه عمل می‌کردند و فقط برای عرضه و نمایش‌دادن محتواهای متنی و عکس می‌شد از آنها استفاده کرد.
اما کسبوکارهای مختلف و شرکت‌های بزرگی مانند گوگل و اپل به وبسایتهای تعاملی و پویا نیاز داشتند. وبسایت‌هایی می‌خواستند که بشود با انواع محتواها و تعاملات کاربران را جذب آنها کرد.
جدایی توسعه فرانت اند و بک اند وبسایت به معنی جدایی طراحی یا دیزاین وبسایت از برنامه‌نویسی نیز است. طراحی وبسایت یا طراحی UI/UX حوزه و تخصص مستقلی است که در آن دیزاینرها (طراحان محصول، طراحان رابط کاربر و طراحان تجربه کاربر) ظاهر و تعاملات وبسایت را طراحی می‌کنند.
وظیفه‌ی اصلی دیزاینرها این است که وبسایت یا اپلیکیشن، انسان‌محور طراحی شود تا نیازهای کاربران در تعامل با محصول برطرف شود و آنها تعامل خوب و لذت‌بخشی را با وبسایت یا اپلیکیشن داشته باشند.
دیزاینرها فرانت اند را برنامه‌نویسی یا توسعه نمی‌دهند. وظیفه‌ی آنها طراحی یا دیزاین است. توسعه‌دهنده یا برنامه‌نویس سمت کاربر است که طراحی را اجرا و برنامه‌نویسی میکند.
دولوپر باید دیزاین را طوری پیاده کند که کارا باشد و در دستگاه‌های مختلف (موبایل، تبلت و…) درست و کامل اجرا شود. اهمیت برنامه‌نویسی و توسعه کلاینت ساید وبسایت یا اپلیکیشن دقیقا در همین نکته است: وبسایت بدون فرانت اند جذاب و کارا به‌درد نمی‌خورد.
اگر فرانت اند و طراحی رابط و تجربه کاربر وبسایت به‌درستی پیاده و اجرا نشود، بک اند قوی بی‌فایده است و کاربران نمی‌توانند با وبسایت تعامل داشته باشند.انگار که اصلا وبسایتی وجود ندارد.
دقیقا به همین دلیل است که در تیم‌های فنی و توسعه محصول شرکت‌های بزرگ دنیا مانند اپل و گوگل تعداد زیادی متخصص فرانت اند درجه‌یک حضور دارند.
بدون توسعه فرانت اند طراحی و توسعه وبسایت یا اپلیکیشن بی‌معنی و بی‌فایده است.
به تصاویر زیر نگاه کنید. تصاویر زیر فرانت اند وبسایت (صفحه خانه) apple.com را در سال‌های ۲۰۰۰، ۲۰۱۰ و ۲۰۲۰ نشان می‌دهد. بادقت در این تصاویر و تفاوت‌هایشان به‌خوبی اهمیت طراحی و برنامه‌نویسی فرانت اند و پیشرفت چشمگیر این تخصص را در سال‌های اخیر می‌بینید. (منبع تصاویر webdesignmuseum.org است.)
صفحه خانه وبسایت اپل در سال ۲۰۰۰
صفحه خانه وبسایت اپل در سال ۲۰۱۰
صفحه خانه وبسایت اپل در سال ۲۰۲۰
زبان‌ها و کتابخانه‌های اصلی در برنامه نویسی فرانت اند وبسایت
زبان‌های برنامه‌نویسی، کتابخانه‌ها و فریمورک‌هایی که برای ساختن و توسعه فرانت اند وبسایتها و اپلیکیشن‌ها استفاده می‌شود معمولا متفاوت است با زبان‌های برنامه‌نویسی سمت سرور. بعضی از معروف‌ترین زبان‌های برنامه‌نویسی سمت سرور PHP و ASP است.
البته، بعضی از زبان‌ها (مانند جاوااسکریپت و پایتون) وجود دارند که آن‌قدر قدرتمندند و کتابخانه‌ها و فریمورکهای مختلف دارند که هم در برنامه‌نویسی سمت کاربر و هم سمت سرور وبسایتها می‌شود از آنها استفاده کرد.
درحقیقت، تیم توسعه هر وبسایت و اپلیکیشن براساس نیازهای آن نرم‌افزار تصمیم می‌گیرد که برای توسعه و برنامه‌نویسی فرانت اند و بک اند محصول، کدام زبان‌های برنامه‌نویسی را انتخاب کند.
اما کاربرد زبان نشانه‌گذاری HTML و زبان CSS و زبان برنامه‌نویسی جاوااسکریپت در توسعه فرانت اند تقریبا تمامی وبسایتها و اپلیکیشن‌ها الزامی است و آن زبان‌ها اولین انتخاب توسعه‌دهندگان محسوب می‌شوند.
اساسا، اولین وبسایتهای استاتیک جهان با زبان نشانه‌گذاری HTML ساخته شد. نیاز به طراحی و توسعه‌ی سریع وبسایتهای جذاب، کارا و مدرن سبب شد تا کتابخانه‌ها و فریمورکهای مختلف برای کمک به برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان ساخته شود.
درادامه‌ی این بخش، مهم‌ترین زبان‌ها و کتابخانه در برنامه‌نویسی سمت کاربر معرفی و در بخش بعدی درباره‌ی فریمورکهای توسعه کلاینت ساید وبسایت توضیح داده می‌شود.
۱. زبان نشانه‌گذاری HTML
!DOCTYPE html> <html lang="en"> <meta charset="utf-8"> <title>Page Title</title> <body> <h1>This is a Heading</h1> <p>This is a paragraph.</p> <p>This is another paragraph.</p> </body> </html>
HTML یک زبان برنامه‌نویسی نیست. Hyper Text Markup Language یا زبان نشانه‌گذاری ابرمتن یک نوع نشانه‌گذاری استاندارد، مقدماتی و البته اصولی برای ایجاد ساختار کلی صفحات وبسایت و وب اپلیکیشن است. اهمیت و نقش زبان‌های نشانه‌گذاری در توسعه وبسایتها انکارنشدنی است.
اساسا، ساختن اولین وبسایتها برای انتقال داده بر بستر اینترنت با کمک زبان‌های نشانه‌گذاری ممکن شد. اهمیت HTML در طراحی و توسعه وبسایتها سبب شده است تا متخصصان و برنامه‌نویسان به‌دنبال راه‌های مختلفی برای ارتقای کارایی این زبان باشند.
این زبان مدام به‌روز می‌شود تا پاسخگوی نیازهای توسعه‌دهندگان وبسایتها باشد. HTML5 آخرین نسخه‌ی منتشرشده از این زبان نشانه‌گذاری است. علاوه‌بر به‌روزرسانی مستمر HTML، بعضی متخصصان با ترکیب HTML با زبان‌های نشانه‌گذاری دیگر (مانند XML) زبانی قدرتمندتر و کاراتر به‌نام XHTML را ساختند تا به‌این‌ترتیب نقاط ضعف زبان HTML را برطرف کنند.
توسعه‌دهنده فرانت اند با زبان html پایه و اساس یا اسکلت کلی صفحات یک وبسایت را می‌سازد. سایر المان‌ها و محتواهای هر صفحه از سایت با استفاده از تگ‌های HTML در صفحه قرار می‌گیرد.
برای نمونه، فرانت اند دولوپرها از دو تگ پرکاربرد و مهم Div و Span در html برای ساختن یک فضای مشخص برای قراردادن المان‌های مختلف در صفحه استفاده می‌کنند.
تسلطبر آخرین نسخه‌ی این زبان نشانه‌گذاری برای توسعه ساختار کلی صفحات یک وبسایت، استفاده‌ی درست از تگ‌های مختلف این زبان و اجتناب از اشتباهات رایج در HTML برای هر متخصص فرانت اندی لازم است.
۲. CSS
<style>
body {background-color:lightblue; text-align:center;}
h1 {color:blue; font-size:40px;}
p {font-family:verdana; font-size:20px;}
</style>
Cascading Style Sheets زبانی است که با کمک آن می‌شود به صفحات و المان‌هایی که در آن قرار داده شده است، استایل داد. به‌عبارت‌دیگر، با استفاده از CSS مشخص می‌شود که المان‌های HTML چگونه در صفحه نمایش داده شود.
هدف زبان css این است که اطلاعات ظاهری هر المان مانند رنگ، سایز، نوع فونت، محل قرارگیری در صفحه و نسبت‌به المان‌های دیگر و … از اطلاعات مربوط‌به ساختار کلی وبسایت که با HTML نوشته شده است، جدا شود.
این جداسازی انعطاف‌پذیری بیشتر برای کنترل ویژگی‌های ظاهری المان‌ها و قابلیت طراحی چندین صفحه با فرمت یکسان را به توسعه‌دهنده می‌دهد و از انجام کارهای تکراری در توسعه وبسایت جلوگیری میکند.
قدرت این زبان بسیار بیشتر از تعریف رنگ و فونت است. با CSS می‌شود حتی انیمیشن به صفحات وبسایت اضافه کرد. تسلطبر این زبان و قابلیت‌ها و امکانات آن ازجمله انیمیشنها در CSS و پیش‌پردازنده CSS برای توسعه و برنامه‌نویسی فرانت اند وبسایتها ضروری است.
۳. Javascript
function myFunction(p1, p2) {
return p1 * p2; // The function returns the product of p1 and p2
}
جاوااسکریپت مهم‌ترین زبان برنامه‌نویسی فرانت اند وبسایتها و اپلیکیشن‌ها است. فرانت اند بیش‌از ۹۸٪ از وبسایتهای جهان با زبان جاوا اسکریپت نوشته شده است. Brendan Erichبرنامه‌نویس آمریکایی در سال ۱۹۹۵ اولین نسخه از جاوا اسکریپت را ساخت. البته، پس‌از او برنامه‌نویسان دیگری کمک کردند تا جاوا اسکریپت تکامل یابد.
JS زبانی سطح بالا، تفسیری و چندپارادایمی است. جاوا اسکریپت زبانی است که در مرورگر کاربر اجرا می‌شود و صفحات وبسایت را تعاملی و پویا میکند. به‌عبارت‌دیگر، جاوااسکریپت است که خرید از فروشگاه‌های اینترنتی، ثبت‌نام آنلاین در کلاس یا دانشگاه یا پرداخت آنلاین قبض را (که همگی نوعی تعامل با وبسایت هستند) ممکن میکند.
این زبان قابلیت‌های زیادی دارد و برنامه‌نویس فرانت اند با کمک جاوااسکریپت می‌تواند برای سرعت‌دادن به دریافت و پردازش اطلاعات، برنامه‌نویسی ناهمگام (Async) و تکنولوژی AJAX را به‌کار ببرد.
کار با جاوا اسکریپت برای توسعه کلاینت ساید وبسایتها و اپلیکیشن‌ها آن‌قدر راحت و سریع است که برنامه‌نویسان از آن برای توسعه سرور ساید نیز استفاده می‌کنند.
البته، برای توسعه سمت سرور در پروژههای بزرگ و پیچیده معمولا از زبان مشابه جاوااسکریپت به‌نام تایپ اسکریپت استفاده می‌شود.
تسلطبر کدنویسی با جاوا اسکریپت و کار با کتابخانه‌های آن از مهم‌ترین مهارت‌های برنامه‌نویسان وبسایتها و اپلیکیشن‌ها و توسعه‌دهندگان فرانت اند محسوب می‌شود.
۴. jQuery
jQuery مهم‌ترین و معروف‌ترین کتابخانه‌ی زبان برنامه‌نویسی جاوااسکریپت است. کتابخانه یک زبان برنامه‌نویسی مجموعهای از کدهای نوشته‌شده و آماده است که برنامه‌نویس می‌تواند از آنها برای اجرای یک کار مشخص استفاده کند.
جی کوئری نرم‌افزاری رایگان و منبع-باز است که در سال ۲۰۰۶ به دنیا معرفی شد. توسعه‌دهنده‌ی اصلی این کتابخانه مهندس نرم‌افزار اهل آمریکا به‌نام John Resig است.
اهمیت جی کوئری در این است که کار کدنویسی با جاوااسکریپت را برای توسعه‌دهنده آسان میکند. جی کوئری علاوه‌بر تمامی قواعد جاوااسکریپت، قواعد و ویژگی‌های خاص خودش را نیز دارد. البته، یادگیری کدنویسی تحت این کتابخانه کار اصلا سختی نیست.
همچنین، این کتابخانه پلاگین‌های کاربردی زیادی دارد. جاوااسکریپت به‌طور پیش‌فرض در مرورگر وجود دارد و اجرا می‌شود. اما جی کوئری اول باید دانلود شود و بعد با کد مخصوصی به وبسایت اضافه شود.
فریمورکهای توسعه فرانت اند وبسایت
هرچه بر تعداد وبسایتها افزوده شد و کاربران اینترنت و وبسایتها بیشتر شدند، تکنولوژیها و ابزارهای بیشتری برای طراحی و توسعه‌ی سریع‌تر و بهینه‌تر وبسایتها و وب اپلیکیشن‌ها ساخته شد.
برای نمونه، Progressive Web App (PWA) ازجمله مهم‌ترین تکنولوژی‌هایی است که در سال‌هایی اخیر در طراحی وب اپلیکیشن‌ها از آن استفاده می‌شود.
فریمورک‌ها نیز مهم‌ترین و کاربردی‌ترین ابزاری هستند که توسعه وبسایت را راحت، سریع و به‌صرفه می‌کنند. فریمورک ساختاری آماده و ازپیش‌طراحی‌شده برای ساختن نرم‌افزارها است.
فریمورک پایه و اساس کار است و برنامه‌نویس را بی‌نیاز میکند که پروژه را از صفر شروع کند. فریمورک‌ها معمولا به یک زبان برنامه‌نویسی و انجام‌دادن یک کار خاص (مثلا فریمورکهای مخصوص برنامه‌نویسی و توسعه بک اند) مربوط می‌شوند.
درادامه، ۴تا از مهم‌ترین و محبوب‌ترین فریمورکهای فرانت اند را خیلی مختصر معرفی می‌کنم. یادگیری و تسلطبر حتی یکی از این فریمورک‌ها کار هر فرانت اند دولوپری را آسان‌تر و سریع‌تر میکند.
۱. Bootstrap
بوت استرپ (Bootstrap) جعبه‌ابزار رایگان و مجموعهای از قطعه‌کدهای آماده‌ی HTML, CSS & JavaScript است. این فریمورک برنامه‌نویس را از نوشتن کدهای زیاد بی‌نیاز میکند و در وقت توسعه‌دهنده و زمان لازم برای اجرای پروژه بسیار صرفه‌جویی می‌شود.
این فریمورک برای توسعه فرانت اند واکنش‌گرا (Responsive) و سازگار با نمایش در اسکرین انواع دستگاه‌های موبایل اولین انتخاب بسیاری از متخصصان فرانت اند در جهان است.
بوت استرپ کتابخانه‌ای منبع‌باز از آیکون‌های SVG و مجموعهای از Themeهای مخصوص به خود را دارد. themeهای بوت استرپ Extensionهای آن هستند.
مزیت بسیار مهمی که درباره‌ی تمامی ابزارهای فریمورک بوت استرپ وجود دارد این است که دولوپر وبسایت می‌تواند همه را آن‌طور که خودش می‌خواهد در کمترین زمان تنظیم و شخصی‌سازی کند.
۲. React
فریمورک ری اکت شناخته‌شده‌ترین و پرطرفدارترین فریمورک فرانت اند زبان جاوااسکریپت است. این فریمورک مجموعهای از کامپوننت‌های آماده برای ساختن سریع رابط‌های کاربر (UI) است.
کتابخانه React js این امکان را به توسعه‌دهندگان می‌دهد تا وب اپلیکیشن‌های تک‌صفحه‌ای طراحی کنند که با تکنولوژی AJAX سازگار است. این تکنولوژی باعث می‌شود تا بی‌نیاز از بارگذاری تمام اطلاعات یک صفحه، محتواهای لازم تغییر یابد تا تعامل موردنظر کاربر اتفاق بیفتد.
React js سریع، توسعه‌پذیر و ساده است. مزیت بسیار مهم این فریمورک این است که با دیگر فریمورکهای جاوااسکریپت یا کتابخانه‌های آن کاملا سازگار است.
۳. Ember.js
امبر جی اس یکی از فریمورکهای جاوااسکریپت است که زمان، کار و تلاش و همچنین منابع لازم برای ساختن هر وب اپلیکیشنی را کاهش می‌دهد. امبر کارهای تکراری و معمولی اما ضروری در پروژههای توسعه وب را برای توسعه‌دهنده و به‌جای او انجام می‌دهد.
به همین دلیل است که استفاده از این فریمورک به متخصص فرانت اند کمک میکند تا خلاق بماند و بر کارهای مهم‌تر تمرکز کند.
برای کار با Ember.js لازم است با HTML, CSS & JavaScript آشنایی کامل داشت. چون سطح اول توسعه‌دهندگی در Ember بر HTML & CSS استوار است.
علاوه‌بر آن، باید از ترکیبات و امکانات Modern JavaScript ( مانند classes و modules) نیز به‌خوبی مطلع بود، چون امبر از آنها بسیار استفاده کرده است.
۴. Svelte
فریمورک Svelte جدیدترین فریمورک توسعه فرانت اند جاوااسکریپت است. Svelte مجموعهای از اجزا و ابزارها است که برای ایجاد ساختار یک وبسایت یا برنامه با جاوااسکریپت استفاده می‌شود. Svelte رویکردی نوآورانه ارائه داده است که به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد دقیقا همان چیزی را که نیاز دارند، بسازند.
این فریمورک کدهای جاوااسکریپت را سبک و کم‌حجم میکند. این باعث می‌شود که کد از اول با سرعت بیشتری کار کند و درنتیجه برنامه‌های ساخته‌شده با آن سبک‌تر و کاربرپسندتر باشند.
این مهم‌ترین تفاوتی است که Svelte در مقایسه با دیگر فریمورک‌ها به دنیای برنامه‌نویسی سمت کاربر با جاوااسکریپت آورده است.
مفاهیم اساسی در توسعه فرانت اند
برای برنامه نویسی و توسعه فرانت اند فقط کافی نیست که بر چند زبان و کتابخانه و فریمورک مسلط بود. فرانت اند محصول دیجیتال چیزی است که کاربر آن را می‌بیند و با آن تعامل برقرار میکند. اجرای درست و عملکرد صحیح طراحی رابط کاربر و تجربه کاربر محصول به توسعه‌ی سمت کاربر وبسایت مربوط می‌شود.
متخصص فرانت اند وبسایتها و اپلیکیشن‌ها باید در تمامی مراحل به‌یاد داشته باشد که کاربران (انسان‌ها) مخاطب محصولی هستند که او توسعه می‌دهد. اگر آنها نتوانند ازطریق المان‌ها، رابط‌ها و تعاملات، که بیشترین بخش سمت کاربر وبسایت و اپلیکیشن را تشکیل می‌دهد، به هدف خود برسند؛ محصول و درنتیجه توسعه‌دهنده فرانت موفق نبوده است.
به همین دلیل است که برنامه نویس فرانت اند باید درک درستی از مفاهیم اساسی در توسعه سمت کاربر و اصول طراحی وبسایت داشته باشد و درهنگام توسعه فرانت به آنها توجه کامل کند.
۱. واکنش‌گرایی و موبایل فرست دیزاین
مهم‌ترین مفهوم در طراحی و توسعه فرانت اند محصولات دیجیتال توجه‌به کاربرانی است که با موبایل در اینترنت جستجو می‌کنند و در وبسایتهای مختلف می‌گردند.
براساس آخرین آمارها، تقریبا نیمی از ترافیک وبسایتها در سراسر فضای نت از دستگاه‌های موبایل است. به‌همین‌دلیل، فرانت اند تمامی وبسایتها باید برای نمایش در اسکرینهای کوچک نیز طراحی و سازگار (واکنش‌گرا یا ریسپانسیو) شده باشند.
Mobile First Design یا طراحی موبایل‌محور رویکردی در طراحی وبسایت است که براساس آن طراح و دولوپر سایت، ابتدا وبسایت را سازگار و مناسب برای نمایش در اسکرینهای کوچک موبایل طراحی میکند و بعداز اطمینان از اینکه سایت کامل و درست در اسکرین موبایل‌‌های مختلف نمایش داده می‌شود، می‌رود سراغ سازگارکردن طراحی برای دستگاه‌هایی با اسکرینهای بزرگ‌تر.
۲. Accessibility
وبسایتها و اپلیکیشن‌ها نباید فقط برای افرادی که توانایی‌های جسمی و حرکتی کامل دارند، طراحی شده باشد. نابینایان، کم‌بینایان و توان‌خواهان نیز حق دارند از اینترنت استفاده کنند.
دسترسی‌پذیری یا Accessibility به این معنی است که وبسایتها برای هرکسی با هر محدودیت و شرایط خاصی قابل‌استفاده طراحی و ساخته شده است. این محدودیت ممکن است ناتوانی و محدودیت‌های جسمی باشد یا محدودیت‌های محیطی. محدودیت‌های محیطی به سرعت و محدودیت‌های اینترنت و شرایط دستگاه کاربران مربوط می‌شود.
بنابراین، از مهم‌ترین مفاهیم و اصولی که طراحان محصول و توسعه‌دهندگان فرانت اند وبسایتها باید به آن دقت داشته باشند این است که وبسایتی طراحی و توسعه دهند که همه‌ی افراد با هر توانایی و شرایط بتوانند به آن دسترسی داشته باشند و با آن تعامل برقرار کنند.
علاوه‌بر طراحی موبایل‌محور و واکنش‌گرا، راهکارهای طراحی سایت برای کاربران با مشکلات بینایی نیز ازجمله مواردی است که باید در توسعه فرانت اند هر محصول دیجیتالی رعایت شود.
مسیر یادگیری برنامه نویسی فرانت اند
اگر علاقه‌مند به یادگیری برنامه نویسی سمت کاربر هستید، می‌توانید با مسیر پیشنهادی زیر پیش بروید:
۱. آموزش HTML و CSS و Javascript
۲. تمرین و تمرین و تمرین برای مسلط‌شدن بر توسعه فرانت اند وبسایت با ۳زبان HTML و CSS و Javascript
۳. یادگیری حداقل یک فریمورک CSS (فریمورک Bootstrap پیشنهاد می‌شود.)
۴. یادگیری حداقل یک فریمورک Javascript (فریمورک React.js پیشنهاد می‌شود.)
۵. تمرین بیشتر و یادگیری تکنولوژیها و ابزارهای مفید (مانند Git)
۶. دنبال‌کردن انجمن‌های تخصصی برای به‌روزماندن و شناخت و پیگیری کارهای وب دیزاینرهای معروف و الهام‌بخش
۷. کسب مهارت‌های نرم (مهارت حل مسئله، توانایی برقراری تعامل مؤثر، مهارت کار تیمی و …)
برای پیمودن مسیر پیشنهاد‌شده برای یادگیری برنامه‌نویسی کلاینت ساید چند شیوه‌ی آموزش و تمرین وجود دارد که هر علاقه‌مند براساس شرایط، پیش‌زمینه، وقت و اهدافی که دارد می‌تواند یکی از آنها را انتخاب و آموزش را شروع کند:
- خودآموزی با استفاده از منابع رایگان (بهترین منابع آنلاین و رایگان برای شروع عبارت‌اند از: W3schools و Frontmasters، از بهترین منابع آنلاین برای یادگیری CSS، وبسایت Geeksforgeeks و برای یادگیری جاوااسکریپت Javapoint است.)
- ثبت‌نام در کلاس‌های آموزشی یا دوره‌های آنلاین برای یادگیری جداگانه‌ی هر زبان
- شرکت در یک دوره آموزش طراحی و برنامه‌نویسی سایت جامع، کاربردی، پروژه‌محور و معتبر (مانند دوره راکت آکادمی آمانج)
بازار کار و درآمد متخصصان و فرانت اند دولوپرها
هدف نهایی از یادگیری توسعه فرانت اند وبسایتها و وب اپلیکیشن‌ها ورود به بازار کار است. از مزیت‌های مهم تخصص برنامه‌نویسی سمت کاربر این است که برنامه‌نویس می‌تواند فریلنس کار کند، پروژههای بین‌المللی بگیرد و درآمد دلاری نیز داشته باشد. بنابراین، هیچ دلیلی وجود ندارد که برنامه‌نویس فرانت خود را محدود به پذیرش پروژههای داخل کشور کند.
درکل، بازار کار طراحی و توسعه وبسایت در ایران و جهان خوب است. حداقل حقوق توسعه‌دهنده فرانت در آمریکا ماهانه ۴هزار دلار و در کشورهای اروپا از ۲هزار دلار شروع می‌شود.
در ایران و در سال‌های اخیر، باتوجه‌به رشد روزافزون فروشگاه‌های آنلاین و تمایل صاحبان کسبوکارهای مختلف برای داشتن یک وبسایت، طراحان و توسعه‌دهندگان سایت فرصت‌های شغلی زیاد و درآمد قابل‌توجهی داشته‌اند.
اگر کلمه توسعه دهنده فرانت اند را در جابینجا جستجو کنید، به بیش از ۳هزار فرصت شغلی فعال می‌رسید. حداقل حقوق برای این موقعیت شغلی نیز از ۲۰میلیون تومان است.
البته، حقوق فرانت اند دولوپر تازه‌کار از آن مبلغ کمتر است. طبیعی است که هرچه مهارت‌ها، تخصص‌ها و سابقه‌کار توسعه‌دهنده بیشتر باشد، حقوق و درآمد او نیز بیشتر خواهد بود.
(در تصویر دوم، شرح وظایف و مهارت‌های تعیین‌شده برای فرانت اند دولوپر را در یکی از آگهی‌های شغلی موجود در جابینجا می‌بینید.)
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
توسعه دهنده فرانت اند، برنامه نویس سمت کاربر یا همان فرانت دولوپر کسی است که مسئول اجرای طراحی رابط کاربر و تجربه کاربر و ساختن تمامی بخش‌هایی از وبسایتها و اپلیکیشن‌ها است که کاربر آنها را می‌بیند و با آنها تعامل دارد.
توسعه فرانت در موفقیت محصولات دیجیتال اهمیت دارد. چون هر اشکالی که در تعامل کاربر با محصول وجود داشته باشد، بر رضایت کاربر از محصول اثر منفی می‌گذارد.
این اهمیت و جایگاه علاوه‌بر ملاحظات فنی، سبب شده است که کار برنامه‌نویسی و توسعه فرانت از برنامه‌نویسی بک اند (سمت سرور) جدا و به تخصص و شغل مستقلی تبدیل شود.
توسعه فرانت زبان‌ها، تکنولوژیها و ابزارهای خاص خودش را دارد که هر علاقه‌مندی برای ورود به دنیای طراحی و برنامه‌نویسی سایت باید آنها را یاد بگیرد.
برای یادگیری این تخصص نیازی به مدرک دانشگاهی نیست. علاقه‌مند باید با آموختن زبان‌های HTML و CSS و Javascript شروع کند که پایه و اساس برنامه‌نویسی سمت کلاینت هستند.
بعداز آن باید کار با کتابخانه‌های جاوااسکریپت و فریمورکهای توسعه فرانت اند را یاد بگیرد. درکنار آنها لازم است کار با ابزارها و تکنولوژی‌هایی را بیاموزد که توسعه فرانت اند را راحت‌تر و سریع‌تر می‌کنند.
علاوه‌بر کسب همه‌ی مهارت‌های فنی و سخت، فرانت اند دولوپر عضو یک تیم است و باید با طراحان و توسعه‌دهندگان بک اند و دیگر تخصص‌ها همکاری کند. به‌همین‌دلیل، کسب مهارت‌های نرم مانند مهارت‌های ارتباطی و مهارت کار تیمی برای موفقیت در این شغل ضروری است.
یادگیری توسعه فرانت فرصت مهم دیگری را برای فرانت اند دولوپرها به‌همراه دارد. دولوپرهایی که چند سال در این تخصص کار و تجربه کسب می‌کنند، می‌توانند با یادگیری برنامه‌نویسی سمت سرور به یک فول استک دولوپر تبدیل شوند.
فول استک دولوپرها مهارت‌های لازم برای توسعه فرانت اند و بک اند وبسایتها را دارند و به‌همین‌دلیل هم فرصت‌های شغلی بیشتری برای آنها وجود دارد و هم دستمزد بیشتری می‌گیرند.
اگر به توسعه فرانت اند علاقه دارید و می‌خواهید وارد دنیای هیجان‌انگیز طراحی و توسعه سایت شوید، همین الان در بهترین دوره غیرحضوری طراحی و برنامه‌نویسی وبسایت ثبت‌نام کنید.