الگوریتم پیج رنک (PageRank) یکی از مهمترین و تأثیرگذارترین الگوریتمهایی است که گوگل در آغاز فعالیت خود برای رتبهبندی صفحات وب به کار برد. این الگوریتم، به عنوان یک راه حل نوآورانه برای تشخیص اهمیت صفحات وب توسعه داده شد. هدف اصلی الگوریتم پیج رنک این بود که به کاربران کمک کند تا مرتبطترین و ارزشمندترین نتایج را در میان انبوه اطلاعات موجود در اینترنت بیابند.
PageRank مانند یک سیستم ارزیابی اعتبار برای صفحات وب عمل میکند؛ بهگونهای که هرچه یک صفحه لینکهای بیشتری از سایتهای معتبر دریافت کند، ارزش و رتبه بالاتری دارد. این روش به گوگل این امکان را میدهد تا نتایج جستجو را به شکلی دقیقتر و با کیفیت بالاتر ارائه دهد. با اینکه امروزه گوگل از صدها الگوریتم و معیار مختلف برای ارزیابی صفحات استفاده میکند، پیج رنک همچنان به عنوان یکی از پایههای اصلی نحوه درک و ارزیابی صفحات وب به شمار میرود.
درک اصول PageRank به متخصصان سئو کمک میکند تا درک کنند چگونه گوگل از ابتدا تا امروز تلاش کرده است تا بهترین تجربه جستجو را برای کاربرانش فراهم کند. به همین دلیل، بررسی این الگوریتم برای هر کسی که به بهینهسازی موتورهای جستجو (SEO) علاقه دارد، میتواند بسیار جذاب و آموزنده باشد.
در این مقاله از مجموعه مقالات سئو خارجی به این پرداختیم که الگوریتم پیج رنک چیست؟ چه تاثیری بر سئو سایت دارد؟ چه فاکتورهایی در آن دخیل است؟ و چگونه میتوانیم پیج رنک وبسایت را بهبود داد؟
آنچه در این نوشته خواهیم داشت
الگوریتم پیج رنک (Page Rank) چیست؟
الگوریتم PageRank یکی از مهمترین الگوریتمهای موتور جستجوی گوگل است که توسط لری پیج و سرگئی برین، بنیانگذاران گوگل، در دوران تحصیلشان در دانشگاه استنفورد توسعه داده شد. وقتی لری پیج و سرگئی برین در حال توسعه گوگل بودند، برای پیدا کردن بهترین و مهمترین صفحات وبسایتها، یک الگوریتم به نام پیج رنک ایجاد کردند که به هر صفحه یک امتیاز یا رتبه میدهد. این امتیاز نشان میدهد که آن صفحه چقدر مهم و معتبر است.
الگوریتم پیج رنک چگونه کار میکند؟
روش کار الگوریتم پیج رنک به این صورت است که اگر یک صفحه تعداد زیادی لینک از سایتهای دیگر دریافت کرده باشد، نشاندهنده این است که آن صفحه برای افراد زیادی مفید بوده است، بنابراین باید امتیاز بیشتری بگیرد. ولی این امتیازدهی فقط به تعداد لینکها بستگی ندارد؛ کیفیت لینکها هم اهمیت دارد. به عبارت دیگر، اگر یک صفحه لینکهایی از سایتهای معتبر و معروف دریافت کند، امتیاز بیشتری نسبت به زمانی که لینکهایی از سایتهای کماهمیتتر دریافت کرده باشد، کسب میکند.
الگوریتم PageRank را میشود به یک رایگیری تشبیه کرد؛ هر لینک به یک صفحه خاص، مثل یک رای است. اما همه رایها ارزش یکسانی ندارند. رای دادن یک سایت معتبر و پربازدید به سایت، مثل رای یک فرد تاثیرگذار در یک انتخابات است و ارزش بیشتری دارد. بنابراین، یک وبسایت هرچه لینکهای بیشتری از سایتهای معتبر دریافت کند، PageRank بالاتر و در نتیجه رتبه بهتری در نتایج جستجوهای گوگل خواهد داشت.
این ایده به گوگل کمک کرد تا صفحاتی که محتوای بهتری دارند یا توسط افراد بیشتری توصیه شدهاند را در نتایج جستجو در رتبههای بالاتر نشان دهد. به این ترتیب، کاربرانی که به دنبال اطلاعات هستند، به صفحات باکیفیتتر دسترسی پیدا میکنند. اگرچه امروزه گوگل برای رتبهبندی صفحات از الگوریتمها و فاکتورهای زیادی استفاده میکند، اما پیج رنک همچنان یکی از اصول پایهای در نحوه تحلیل و رتبهبندی صفحات است.
در نهایت، PageRank باعث شد که اینترنت برای کاربران کارآمدتر شود و نقش مهمی در رشد و موفقیت گوگل داشت. این الگوریتم به نوعی سنگ بنای راهکاری بود که جستجوی وب را هوشمندتر و دقیقتر کرد و کاربران را به محتوای مرتبطتر هدایت کرد.
فرمول ریاضی پیج رنک و مفهوم جهش تصادفی (Random Surfer)
PageRank از یک فرمول ریاضی استفاده میکند که توضیحش به زبان ساده، به این صورت است: فرض کنید یک کاربر تصادفی با کلیک روی لینکها از صفحهای به صفحه دیگر میرود. این کاربر ممکن است برای مدتی روی لینکها کلیک کند و بعد به طور تصادفی، وارد یک سایت جدید شود. به این حالت «جهش تصادفی» میگویند.
فرمول PageRank به این صورت عمل میکند که بخشی از امتیاز یک صفحه را براساس لینکهایی که به آن وارد میشود محاسبه میکند و بخشی دیگر را به این احتمال اختصاص میدهد که کاربر به صورت تصادفی وارد آن صفحه شود. این روش باعث میشود که حتی اگر یک صفحه لینکهای زیادی نداشته باشد، همچنان فرصتی برای دیده شدن داشته باشد.
برای مثال فرض کنید سه صفحه A و B و C داریم. اگر صفحه A به B و C لینک بدهد و B هم به C لینک بدهد، امتیاز پیج رنک برای هر صفحه به این صورت تعیین میشود:
- A چون به B و C لینک داده است، باعث افزایش امتیاز آنها میشود.
- B چون لینک کمتری دارد، امتیاز کمتری از A دریافت میکند، اما امتیاز خودش را به C میدهد.
- در نهایت C که از A و B لینک گرفته است، امتیاز بالاتری دارد.
در این میان، باید جهش تصادفی کاربر نیز در نظر گرفته شود، که باعث میشود الگوریتم به شکلی انعطافپذیرتر و هوشمندتر عمل کند.
این فرایند به الگوریتم PageRank کمک میکند تا صفحات مهمتر را پیدا کرده و آنها را در نتایج جستجو بالاتر نشان دهد. به این ترتیب، کاربران به صفحاتی دسترسی پیدا میکنند که مرتبطتر و مفیدتر هستند.
تاریخچه الگوریتم PageRank
الگوریتم پیج رنک از زمان معرفیاش در دهه ۱۹۹۰ میلادی تا به امروز تغییرات زیادی کرده است و جایگاه خود را در کنار سایر فاکتورهای رتبهبندی گوگل پیدا کرده است:
اواخر دهه ۱۹۹۰ – معرفی اولیه PageRank
PageRank در سال ۱۹۹۶ توسط لری پیج و سرگئی برین، بنیانگذاران گوگل، در دانشگاه استنفورد توسعه یافت. ایده اصلی این الگوریتم از این بود که تعداد و کیفیت لینکهای ورودی به یک صفحه میتواند نشاندهنده میزان اعتبار آن باشد.
اوایل دهه ۲۰۰۰ – گسترش استفاده از پیج رنک
در اوایل دهه ۲۰۰۰، PageRank به یکی از مهمترین فاکتورهای رتبهبندی گوگل تبدیل شد. در این دوران، بسیاری از وبمسترها تلاش کردند تا با ایجاد لینکهای مصنوعی و غیرطبیعی (که بعدها به نام “لینک اسپم” شناخته شد)، امتیاز پیج رنک سایت خود را افزایش دهند. برای مثال، شبکههای لینکسازی، خرید لینک، و استفاده از لینکهای نامعتبر روشهای رایج این دوران بودند. این روند باعث شد که برخی از سایتها با وجود محتوای ضعیف، به رتبههای بالاتری در نتایج گوگل دست یابند.
سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰ – اولین بهروزرسانیهای گوگل و مبارزه با لینک اسپم
گوگل متوجه شد که تنها تکیه بر الگوریتم پیج رنک برای رتبهبندی صفحات، به تنهایی نمیتواند کیفیت نتایج جستجو را تضمین کند. بنابراین، در این دوران گوگل شروع به مبارزه با لینکهای مصنوعی و غیرطبیعی کرد. یکی از مهمترین بهروزرسانیها در این زمینه، الگوریتم پنگوئن بود که در سال ۲۰۱۲ معرفی شد. این الگوریتم بهطور خاص لینکهای غیرطبیعی و اسپم را شناسایی و سایتهایی که از این روشها استفاده میکردند را جریمه میکرد.
این تغییرات باعث شد تا سایتها بیشتر بهدنبال لینکهای طبیعی و باکیفیت باشند و برای افزایش امتیاز PageRank خود، به تولید محتوای ارزشمند و دریافت لینکهای طبیعی از سایتهای معتبر تمرکز کنند.
سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۵ – ترکیب PageRank با سایر فاکتورهای رتبهبندی
در این دوره، گوگل شروع به توسعه الگوریتمهای جدیدتر کرد تا تجربه کاربری بهتری ارائه دهد. این الگوریتمها نه تنها بر لینکها بلکه بر محتوای صفحات، رفتار کاربران، سرعت بارگذاری سایت، و تجربه کاربر (UX) نیز تمرکز داشتند. در نتیجه، PageRank دیگر تنها فاکتور اصلی برای تعیین رتبه صفحات نبود، بلکه به یکی از چندین فاکتور مهم تبدیل شد.
از جمله مهمترین تغییرات این دوران میتوان به معرفی الگوریتم مرغ مگسخوار یا Hummingbird در سال ۲۰۱۳ اشاره کرد که بر درک بهتر نیت کاربران در جستجوها تمرکز داشت. این الگوریتم به گوگل کمک کرد تا بهتر درک کند کاربران چه چیزی را جستجو میکنند و نتایج مرتبطتری ارائه دهد.
سال ۲۰۱۵ تا امروز- PageRank در دوران هوش مصنوعی و یادگیری ماشین
از سال ۲۰۱۵ به بعد، گوگل به استفاده از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین در رتبهبندی صفحات روی آورد. بهروزرسانی الگوریتم RankBrain که در سال ۲۰۱۵ معرفی شد، یکی از اولین تلاشهای گوگل برای استفاده از یادگیری ماشین بود. این الگوریتم به گوگل کمک کرد تا درک کند کاربران دقیقاً به دنبال چه اطلاعاتی هستند و چه صفحاتی بهتر میتوانند به نیازهای آنها پاسخ دهند. این به معنای آن بود که گوگل دیگر تنها بر اساس لینکها عمل نمیکرد، بلکه درک معنایی محتوای صفحات را نیز در نظر میگرفت.
این تغییرات به این معنی بود که الگوریتم PageRank همچنان یکی از عوامل موثر باقی ماند، اما گوگل اکنون از ترکیبی از صدها عامل مختلف برای رتبهبندی استفاده میکرد. این عوامل شامل مواردی مانند کیفیت محتوا، تجربه کاربری، موبایلپسندی سایتها، و امنیت سایتها (https) بود.
PageRank امروز: تمرکز بر تجربه کاربر
امروزه الگوریتم پیج رنک همچنان بخشی از الگوریتم رتبهبندی گوگل است، اما دیگر مانند گذشته نقش کلیدی را بازی نمیکند. گوگل بهطور رسمی نمایش عمومی امتیاز PageRank سایتها را متوقف کرد و از ابزارهای داخلی خود برای ارزیابی و رتبهبندی استفاده میکند. با وجود این، مفاهیم اصلی PageRank مانند اهمیت لینکها و اعتبار صفحات هنوز در الگوریتمهای جدیدتر گوگل تأثیرگذار هستند، اما اکنون در کنار عوامل دیگر مثل کیفیت محتوا، سرعت بارگذاری صفحات، و تجربه کاربر قرار دارند.
به عنوان مثال، امروزه گوگل به Core Web Vitals نیز اهمیت زیادی میدهد که شامل عواملی مانند زمان بارگذاری صفحه و تعاملی بودن آن است. این نشان میدهد که تمرکز گوگل از فقط تعداد لینکها به ارائه بهترین تجربه کاربری برای کاربران تغییر کرده است.
اهمیت الگوریتم PageRank در سئو
الگوریتم پیج رنک یکی از فاکتورهای مهم در رتبهبندی صفحات وبسایت است، که تأثیر زیادی بر سئو (SEO) دارد، زیرا به گوگل کمک میکند که صفحات مهمتر را از صفحات کماهمیتتر تشخیص دهد.
امتیاز پیج رنک بالاتر به معنای شانس بیشتر برای رتبهبندی بهتر است. هرچه یک صفحه PageRank بالاتری داشته باشد، احتمال بیشتری وجود دارد که در نتایج جستجوی گوگل در موقعیتهای بالاتر قرار گیرد.
PageRank بر توزیع اعتبار بین صفحات یک سایت تأثیر میگذارد. اگر یک صفحه خاص در سایت شما پیج رنک بالایی داشته باشد، میتواند این اعتبار را از طریق لینکهای داخلی به دیگر صفحات سایت انتقال دهد. به این فرایند توزیع اعتبار لینک (Link Juice) میگویند. به همین دلیل، وبمسترها اغلب سعی میکنند از صفحات با PageRank بالا به صفحات مهمتر و با ارزشتر لینک بدهند تا آنها نیز رتبه بهتری کسب کنند.
الگوریتم PageRank نه تنها بر رتبهبندی صفحات در نتایج جستجو تأثیر میگذارد، بلکه در نحوه ایندکس شدن صفحات توسط گوگل و مدیریت Crawl Budget نیز نقش دارد. Crawl Budget یا بودجه خزش به میزان زمان و منابعی اشاره دارد که گوگل برای بررسی و ایندکس کردن صفحات سایت شما اختصاص میدهد. سایتهایی که دارای صفحات بیشتر و ساختار پیچیدهتری هستند، نیاز به بودجه خزش بیشتری دارند. ارتباط PageRank با Crawl Budget این است که صفحات با PageRank بالاتر معمولاً بیشتر توسط گوگل خزیده میشوند و شانس بیشتری برای ایندکس شدن سریعتر دارند. اگر یک سایت تعداد زیادی صفحه بیکیفیت یا کمارزش داشته باشد، این صفحات میتوانند بخش زیادی از Crawl Budget سایت را مصرف کنند و در نتیجه، گوگل زمان کافی برای خزیدن صفحات مهمتر و باکیفیتتر را نداشته باشد. در اینجا، داشتن PageRank مناسب به گوگل کمک میکند که صفحات باکیفیتتر را سریعتر شناسایی و ایندکس کند.
بیشتر بخوانید: “مدیریت هوشمندانه بودجه محدود برای سئو سایت“
چالشهای الگوریتم PageRank و راهکارهای گوگل برای رفع آنها
الگوریتم پیج رنک در زمان خود، نوآوری بزرگی بود و به گوگل کمک کرد که به یکی از محبوبترین موتورهای جستجو تبدیل شود. با این حال، در طول زمان، چالشها و محدودیتهای مختلفی در این الگوریتم نمایان شد که گوگل را مجبور به بازنگری و بهروزرسانی مداوم آن کرد:
تمرکز بیش از حد بر لینکها
یکی از بزرگترین مشکلات الگوریتم پیج رنک این بود که بیشتر از هر چیزی به لینکها توجه داشت. به این معنی که هرچه یک صفحه لینکهای بیشتری از صفحات دیگر دریافت میکرد، PageRank بالاتری به آن تعلق میگرفت و در نتیجه، رتبه بهتری در نتایج جستجو میگرفت. اما این رویکرد مشکلاتی به همراه داشت:
- ایجاد انگیزه برای خرید و فروش لینک: برخی از وبسایتها به این نتیجه رسیدند که با خرید لینک از سایتهای دیگر یا ایجاد شبکههای بزرگ از لینکهای متقابل (لینکدهی به سایتهای دیگر به ازای دریافت لینک از آنها)، میتوانند PageRank سایت خود را بهطور مصنوعی افزایش دهند. این مسئله باعث شد که نتایج جستجوی گوگل کمتر بازتابدهنده کیفیت واقعی محتوای صفحات باشد.
- کمتوجهی به کیفیت محتوا: تمرکز پیج رنک بر روی لینکها باعث میشد که کیفیت واقعی محتوا در صفحات کمتر مورد توجه قرار گیرد. برای مثال، یک صفحه با محتوای ضعیف اما با تعداد زیادی لینک ورودی میتوانست رتبه بهتری نسبت به صفحهای با محتوای ارزشمندتر ولی با لینکهای کمتر داشته باشد. گوگل به مرور زمان فهمید که تنها اتکا به PageRank نمیتواند بهترین نتایج را برای کاربران به ارمغان بیاورد. به همین دلیل، گوگل بهروزرسانیهای جدیدی را به الگوریتمهای خود اضافه کرد که نه تنها به لینکها توجه میکردند، بلکه عوامل دیگری مانند کیفیت محتوا، رفتار کاربران و تجربه کاربری را نیز در نظر میگرفتند.
آسیبپذیری در برابر لینکهای اسپم
از دیگر چالشهای الگوریتم PageRank میتوان به آسیبپذیری آن در برابر اسپمسازی اشاره کرد. وبسایتهای اسپم و مزرعههای لینک (Link farms)، با ایجاد لینکهای غیرطبیعی یا استفاده از روشهایی مانند لینکهای پنهان و لینکهای مخفی در متن سعی میکردند تا پیج رنک صفحات خود را افزایش دهند. این تاکتیکها باعث میشد که صفحاتی که محتوای نامرتبط یا بیکیفیت داشتند، در نتایج جستجوی گوگل بالاتر از صفحاتی قرار بگیرند که محتوای ارزشمندتری داشتند. گوگل با معرفی الگوریتمهای جدید مانند پاندا و پنگوئن، شروع به مقابله با محتوای ضعیف و لینکسازی اسپمی کرد. الگوریتم پاندا بیشتر بر ارزیابی کیفیت محتوای صفحات تمرکز داشت و صفحات با محتوای کمکیفیت را تنزل رتبه میداد. از سوی دیگر، الگوریتم پنگوئن به مقابله با لینکهای غیرطبیعی و اسپمها پرداخته و سایتهایی که از لینکهای مصنوعی استفاده میکردند را جریمه میکرد.
راهکارهایی برای بهبود PageRank وبسایت
برای افزایش PageRank و بهبود رتبه در نتایج جستجو، میتوانید از چند راهکار زیر استفاده کنید:
۱. تولید محتوای باکیفیت و مفید
یکی از بهترین روشها برای جذب لینکهای طبیعی، تولید محتوای مفید و باکیفیت است. وقتی محتوای شما ارزشمند باشد، دیگران به آن لینک خواهند داد. این نوع لینکها به دلیل اینکه طبیعی و از سایتهای مرتبط بهدست آمدهاند، تأثیر بسیار مثبتی بر PageRank سایت دارند. علاوهبراین بهروزرسانی منظم محتوای وبسایت میتواند به بهبود رتبه صفحات در نتایج جستجو کمک کند.
برای تولید محتوای باکیفیت رعایت اصول Helpful Content ضروری است. در مقاله “راهنمای ۲۰۲۴ Helpful Content گوگل” بیشتر با این الگوریتم جدید گوگل آشنا شوید.
۲. لینکسازی داخلی
لینکهای داخلی به صفحات مختلف سایت کمک میکنند تا گوگل راحتتر آنها را پیدا کند و اعتبار لینک بین صفحات مختلف سایت شما توزیع شود. بههمیندلیل اعتبار صفحاتی که پیج رنک بالاتری دارند، با لینکهای داخلی به صفحات دیگر سایت، منتقل میشود.
۳. دریافت لینکهای معتبر
لینکهای خارجی که از سایتهای معتبر و با PageRank بالا به سایت اشاره میکنند، تأثیر زیادی بر افزایش PageRank دارند. این لینکها به گوگل نشان میدهند که سایتهای دیگر به سایت شما اعتماد دارند و آن را به عنوان منبعی معتبر توصیه میکنند. اما توجه داشته باشید که کیفیت لینکها مهمتر از تعداد آنهاست. لینکهایی که از سایتهای معتبر و مرتبط به دست میآیند، تأثیر بسیار بهتری نسبت به لینکهایی دارند که از سایتهای بیکیفیت یا غیرمرتبط به دست آمدهاند.
۴. تجربه کاربر و سرعت سایت
سرعت بارگذاری سایت یکی از عوامل مهم در رتبهبندی صفحات است. سایتهایی که بهسرعت بارگذاری میشوند، به دلیل تجربه کاربری بهتر، احتمال بیشتری برای کسب رتبههای بالاتر دارند.
همچنین سایت باید بر روی دستگاههای موبایل به خوبی نمایش داده شود. گوگل به سایتهایی که تجربه کاربری خوبی در موبایل ارائه میدهند، رتبه بهتری اختصاص میدهد.
۵. حذف یا اصلاح لینکهای اسپم و بیکیفیت
نتیجهگیری
الگوریتم پیج رنک یکی از تأثیرگذارترین الگوریتمها در تاریخ موتورهای جستجو و بهخصوص گوگل بوده است. این الگوریتم به گوگل امکان داد تا از میان میلیونها صفحه وب، معتبرترین و مرتبطترین صفحات را برای کاربران خود پیدا کند و نتایج بهتری ارائه دهد. در واقع، PageRank با ایده سادهای مانند سنجش اعتبار صفحات بر اساس تعداد و کیفیت لینکها، جستجو در اینترنت را به طور بنیادین تغییر داد. این رویکرد باعث شد تا گوگل به مرور زمان به محبوبترین موتور جستجو تبدیل شود.
با اینکه الگوریتم PageRank دیگر بهتنهایی تعیینکننده رتبه وبسایتها نیست و فاکتورهای جدیدتری وارد بازی شدهاند، اما مفاهیم پایهای آن همچنان برای درک بهتر از دنیای سئو بسیار مهم هستند. درک چگونگی انتقال اعتبار بین صفحات و اهمیت لینکهای باکیفیت، به متخصصین سئو کمک میکند تا استراتژیهای لینکسازی مناسبی داشته باشند و بتوانند در بهبود رتبهبندی سایتها عملکرد بهتری داشته باشند.
امروزه، فاکتورهای دیگری مانند کیفیت محتوا، تجربه کاربر، سرعت صفحات و سایر عوامل هم در تعیین رتبه سایتها مؤثر هستند، اما اصول اولیهای که پیج رنک بر آنها تأکید میکرد، هنوز هم نقش مهمی در تحلیل و بهبود سایتها دارد. به همین دلیل، مطالعه و درک آن میتواند به متخصصین و علاقهمندان به سئو کمک کند تا نگاه جامعتری به دنیای بهینهسازی موتورهای جستجو داشته باشند.
اگر شما هم به یادگیری عمیقتر مفاهیم سئو و استفاده از تکنیکهای بهروز برای بهبود رتبه وبسایتها علاقهمند هستید، پیشنهاد میکنم در دوره آموزش سئو آکادمی آمانج شرکت کنید. این دوره به شما کمک میکند تا علاوه بر درک مفاهیم پایهای، با ابزارها و استراتژیهای مدرن سئو نیز آشنا شوید و بتوانید در فضای رقابتی اینترنت عملکرد بهتری داشته باشید.