استادی دارم که مترجم و ویراستار معروفی است. خیلی خوب می‌نویسد. به شاگردان بااستعدادش هم اگر بخواهند کتاب ترجمه کنند کمک می‌کند. با ناشران بزرگی هم همکاری دارد.
تا چندوقت پیش، گوشی موبایلش هوشمند نبود. یعنی کاری با تکنولوژی و اینترنت و شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی نداشت. بالاخره آدمی بود که تمام وقتش را می‌خواند یا می‌نوشت یا درس می‌داد. اما، یک‌روز دیدم آدرس کانال تلگرامی‌اش را برایم فرستاد.

کانالی است تقریباً با هزارنفر عضو (البته هر روز بر تعداد اعضای این کانال افزوده می‌شود). گاهی بیت‌ها و قطعات بسیار ناب و کمتر خوانده‌شده از شاعران کلاسیک و مدرن ایران را در کانال به اشتراک می‌گذارد و گاهی کتابی معرفی می‌کند. کتاب‌هایی که در کانال معرفی می‌شود همراه با لینکی است. لینکِ وب‌سایتِ ناشر که امکان خرید آنلاین آن کتاب را به شما می‌دهد. علاوه‌بر معرفی کتاب، دوره‌های آموزشی نویسندگی و ویراستاری هم در کانال استاد من معرفی می‌‌شوند. من خودم، تابه‌حال چندین کتابی را که ایشان در کانالشان معرفی کرده‌ بودند خریدم. البته مطمئنم فقط من نبودم که از میان اعضای کانال، آن کتاب‌ها را خریدم . 

دوستی داشتم که از مشکل اضافه‌وزن رنج می‌برد. شاغل بود و از مادر بیمارش هم نگهداری می‌کرد. واقعاً وقت دکتر رفتن و رژیم گرفتن نداشت. تا با مجموعه‌ای آشنا شد که از طریق چت و بات‌ تلگرام (Telegram Bot) به متقاضیان رژیم مناسبشان را می‌دهند.
تمام پرداخت‌ها و پشتیبانی‌ها هم ازطریق همان تلگرام و بات انجام می‌شود. لینک‌ مقالات سایت آن مجموعه هم ازطریق تلگرام برایش فرستاده می‌شود.
درپایان هر دوره رژیم هم، همان بات نظرسنجی انجام می‌دهد و دوستم به سؤالات طراحی‌شده در همان تلگرام جواب می‌دهد.
 دوستم راضی است و الان مشتری تلگرامی و وفادار این مجموعه است. 

برای خرید کفش رفته بودم باغ سپهسالار. بالاخره مغازه‌ای را پیدا کردم که آن مدلی که می‌خواستم داشت. شماره موبایلم را گرفت و من را به کانال تلگرامی مغازه اضافه کرد. در این کانال هم عکس و قیمتِ مدل‌های جدید را می‌فرستند، هم تخفیفات و حراج‌ها را اعلام می‌کنند. اگر مشتری‌ها سؤالی داشته باشند هم اَدمین کانال جواب می‌دهد. 

این سه نمونه بود از کاربردهایی که تلگرام برای کسب‌وکارها،‌ و نه فقط کسب‌وکارهای دیجیتال، پیدا کرده است. البته کاربردهای این پیام‌رسان فیلترشده برای بازاریابی و دیجیتال مارکتینگ فقط آن سه نمونه نیست.  تلگرام دیگر فقط یک پیام‌رسان معمولی نیست. تلگرام قابلیت‌ها و امکاناتی دارد که می‌شود به‌‌راحتی از آن به‌عنوان ابزار دیجیتال مارکتینگ و درخدمت رسیدن به اهداف گوناگونی استفاده کرد. این قابلیت‌‌ها و مزایا چیست؟  آیا بازاریابی در تلگرام اصول خاص خودش را دارد؟ استراتژی بازاریابی تلگرامی چیست؟ آیا می‌شود در تلگرام تبلیغ کرد یا اسپانسر شد؟ 

در این مقاله تلاش شده تا به سؤالات بالا و سؤالات و موضوعات مرتبط دیگر پرداخته شود و راهنمای جامعی از تلگرام مارکتینگ (Telegram Marketing) یا بازاریابی تلگرامی دراختیار خواننده قرار گیرد. 

تلگرام مارکتینگ یا بازاریابی تلگرامی 

فضای اینترنت امکانات وسیعی برای بازاریابی و تبلیغات به کسب‌وکارها می‌دهد. استفاده از این امکانات وسیع باعنوان‌هایی مانند  Internet Marketing  یا Online Marketing شناخته می‌شود. 

درحال‌حاضر،‌ بیش از ۵ میلیارد انسان در سراسر جهان به اینترنت دسترسی دارند. تعجب خواهید کرد اگر بدانید براساس آمارها چیزی بیش از نیمی از کاربران اینترنت در سراسر جهان،‌ کاربران شبکه‌های اجتماعی هم هستند. 

همین آمار کافی است تا بازاریابی شبکه‌های اجتماعی (Social Media Marketing) برای کسب‌وکارها از اهمیت ویژه‌‌ای برخوردار شود. البته اینترنت امکان محبوبِ دیگری هم برای بازاریابی و دیجیتال مارکترها فراهم کرده است: Messenger Marketing یا بازایابی پیام‌رسان‌ها. وقتی کسب‌وکاری از پیام‌رسان‌ها برای تعامل و ارتباط برقرار‌کردن مستقیم با مشتریان/مخاطبانِ بالقوه و بالفعل خود استفاده می‌کند، به این معنی است که در برنامه‌ی دیجیتال مارکتینگ خود از ابزار Messenger Marketing بهره می‌گیرد.  اگر به آمار کاربران اپلیکیشن‌های پیام‌رسان در دنیا نگاهی بیندازید، متوجه می‌شوید این پیام‌رسان‌ها نیز مانند شبکه‌های اجتماعی ابزارهای قدرتمند دیجیتال مارکتینگ هستند. (منبع نمودار زیر Statista.com است.)

در این‌میان، به‌گواهی آمار، تلگرام پیام‌رسان قدرتمندی است که هرروز بر تعداد کاربرانش اضافه می‌شود و در ایران هم بسیار بسیار محبوب و پرطرفدار است (حتی فیلترشدنش مانعی برای کاربران ایرانی در استفاده از آن نشد). به‌همین‌دلیل، شاخه‌ی مستقل و جدیدی به بازاریابی پیام‌رسان‌ها اضافه شد به‌نام تلگرام مارکتینگ یا بازاریابی تلگرامی. 

پس کسب‌وکار شما از تلگرام مارکتینگ بهره می‌بَرد:

• وقتی ازطریق تلگرام تعداد مشتریان/ مخاطبان خود (یعنی فروش) را افزایش می‌دهد،
• وقتی از طریق تلگرام نام خود را و محصول خود را به مشتریان احتمالی معرفی می‌کند،‌
• وقتی ازطریق تلگرام ترافیک سایت خود را بالا می‌برد و به سئوی سایت فروشگاهی خود کمک می‌کند، 
• وقتی ازطریق تلگرامْ مشتریان پشتیبانی می‌شوند و پاسخ سؤالاتشان را می‌گیرند،
• وقتی ازطریق تلگرام از آن‌ها نظرسنجی می‌شود، 
• وقتی ازطریق تلگرام محتواهای تولید‌شده و آمار و اطلاعات و اینفوگرافی‌های مربوط به برند و محصولات و خدمات را منتشر می‌کند،
• وقتی‌ از تلگرام برای آنالیز رقبا و همچنین تحقیق برای پرسونا مارکتینگ هم کمک می‌گیرد.

مزایا و امکانات تلگرام 

چرا تلگرامْ وقتی شبکه‌های اجتماعی هست؟ مگر تلگرام چه چیزهایی دارد که آن‌ها ندارند؟ تلگرام قطعاً وجوه اشتراکی با شبکه‌های اجتماعی دارد،‌ اما تفاوت‌های این دو نیز  قابل‌توجه است. 

• نصب و استفاده‌کردن از تلگرام نیز مانند شبکه‌های اجتماعی رایگان است. البته این را باید افزود که تلگرام  تبلیغ نمی‌گیرد. اسپانسر نمی‌شود و تبلیغات شرکت‌های دیگر را نیز نمایش نمی‌دهد. اساساً، تلگرام برای اهداف انتفاعی ساخته نشده است. تلگرام برای تعامل مستقیم و شخصی است.  
• تلگرام، برخلاف بسیاری از اپلیکیشن‌ها،  کاملاً‌  Cloud-based است. یعنی اگر چیزی را دانلود کنید،‌ فضایی را برای ذخیره‌شدن فقط همان محتوای دانلودشده اشغال خواهد کرد. 
• تلگرام مانند دیگر پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی،‌ نسخه‌ی دسکتاپ هم دارد و با هر دو نوع سیستم عامل (IOS & Android) سازگار است. 
• تلگرام امکان انتشار و بازنشر هر نوع محتوایی ( متنی،‌ ویدئویی،‌ صوتی، عکس، اینفوگرافی و…) را بدون محدودیت حجمی (مثل واتساپ) به کاربر می‌دهد. 
• در تلگرام ،‌علاوه‌بر امکانات مربوط به چت خصوصی و شخصی و ساختن گرو‌ه‌های تلگرامی، امکانِ منحصربه‌فردِ ساختن کانال و مدیریت و کنترل کامل کانال‌های تلگرامی وجود دارد. 
• تلگرام  امکان منحصربه‌فرد دیگری دارد به‌نام بات‌ها (ربات‌ها) که تنظیم می‌شوند تا مانند یک شخص واقعی با کاربر چت کنند و پاسخش را بدهند. 
• تلگرام به کاربران امکان ساختن استیکرهای شخصی‌سازی‌شده می‌دهد. 
• کار با تلگرام آسان است و تجربه کاربری خیلی خوبی هم دارد. تلگرام امکان پاک‌کردن پیام،‌ ویرایش آن،‌ پین‌کردن آن،‌ کپی‌کردن لینکی که درون محتوا گذاشته‌شده و… به کاربرانش می‌دهد. 

استراتژی بازاریابی تلگرامی 

چطور از این ابزار و امکانات استفاده کنیم؟ کانال‌هایی که اعضای زیادی دارند پیدا کنیم و پول تبلیغ در آنجا را بپردازیم و همین (مثل تبلیغات  اینفلوئنسر‌ها در اینستاگرام)؟ یا لینک سایتمان را در چند کانال و گروه بازنشر کنیم؟

بله، البته اگر می‌خواهید در نازل‌ترین سطح و به کلیشه‌ای‌ترین شکل ممکن از تلگرام مارکتینگ استفاده کنید. اما اگر بخواهید به بهترین شکل از تلگرام به‌نفع کسب‌وکارتان بهره بگیرید، نکات زیر را باید در تدوین استراتژی بازاریابی تلگرامی خود درنظر بگیرید:

۱. نوع کسب‌وکار 

آیا شرکتی بزرگ و شناخته شده هستید یا استارتاپی نوپا؟ چند محصول و خدمت ارائه می‌دهید؟ برای تبلیغات چه منابعی (انسانی و مالی) دراختیار دارید؟  آیا کسب‌وکار شما دیجیتال است؟ وب‌سایت دارید؟ طرح کلی دیجیتال مارکتینگ کسب‌وکار شما چیست؟

۲. تعیین هدف 

بعد از روشن‌کردن پاسخ‌ سؤالات بالا، نوبت می‌رسد به این سؤال که برای رسیدن به چه هدفی می‌خواهید از تلگرام مارکتینگ استفاده کنید؟‌
وقتی استارتاپ نوپایی هستید، چه دلیلی دارد گروه یا کانال داشته باشید؟ چه فکری درباره‌ی اعضای گروه یا کانال کردید؟
اگر به‌جایی رسیدید که مثلاً‌ ۳۰۰ مشتریِ دائم دارید،‌ می‌توانید گروهی درست کنید برای ارتباط مستقیم با مشتریان دائمتان و پاسخ‌دادن به سؤالاتشان. 

۳. کانال تلگرامی 

وقتی می‌خواهید مشتریان (در تعداد زیاد، چون کانال تلگرام محدودیت تعداد اعضا ندارد) را پیوسته آگاه کنید و نیازی به ارتباط دوطرفه ندارید، کانال تلگرامی بهترین انتخاب است. نگاه کنید به کانال‌های تلگرامی خبرگزاری‌ها.
یا کانال تلگرامی شرکت عرضه‌کننده‌ی محصولات آرایشی و بهداشتی را درنظر بگیرید. در این کانال علاوه‌بر اطلاع‌رسانی تخفیف‌ها و حراج‌ها، نحوه‌ی استفاده از محصولات مختلف نیز به اطلاع مشتریان می‌رسد. در کانال این امکان را دارید که برای انتشار پست‌ها تاریخ و ساعت تعیین کنید تا خودکار منتشر شوند. 

می‌توانید اطلاعات ارزشمندی درباره‌ی رفتار اعضای کانال و رفتار آن‌ها در کانال داشته باشید. علاوه‌بر تعداد کسانی‌که هر پست را دیدند، اگر کانال تلگرامی بیش از ۵۰۰ عضو داشته باشد؛ تلگرام اطلاعات دیگری را نیز دراختیار صاحب کانال می‌گذارد، اطلاعاتی مانند:

• تعداد اعضایی که به کانال شما پیوستند یا آن را ترک کردند،
• تعداد اعضایی که کانال شما را Mute کردند،‌
• اعضا ازکجا با کانال شما آشنا و در آن عضو شدند.

۴. گروه تلگرامی 

اگر کسب‌وکاری دارید که به ارتباط مستقیم با مشتریان نیاز است، گروه تلگرامی می‌تواند گزینه‌ی خوبی باشد. جایی‌که مشتریان بتوانند هم با شما و هم بایکدیگر ارتباط برقرار کنند. گروه  تلگرامی نمی‌تواند بیش از ۲۰۰ هزار عضو داشته باشد.
بهترین امکانی که گروه تلگرامی دراختیار شما می‌گذارد، برگزاری نظرسنجی (حتی با رای‌گیری به‌صورت ناشناس) درباره‌ی یک سؤال، مشکل یا پیشنهاد است. با این امکان می‌شود مسابقه هم درمیان اعضای گروه برگزار کرد.

۵. بات‌های تلگرام 

اگر کسب‌وکاری دارید که مشتریان زیادی  از شما پشتیبانی شبانه‌روزی در تمامی ایام هفته را می‌خواهند،‌ ساختن Chatbot ایده‌آل‌ترین است. بات‌های تلگرامی را می‌شود آن‌طور که می‌خواهید تنظیم کنید تا جواب‌ها و مکالمه‌هایی که می‌خواهید را با مشتریان داشته باشند. 

البته به این نکته باید توجه کنید که بات نرم‌افزار است، پس ساختنش به‌راحتی گروه و کانال نیست. درساختن بات‌ها به‌مقداری آشنایی با کدنویسی هم نیاز است. بات‌ها را می‌شود برای انجام‌دادن کارهای مختلف در تلگرام،‌ حتی بازی‌کردن با طرف مقابل، ساخت. 

توصیه می‌کنم راهنمایی را که تلگرام برای توسعه‌دهندگان درباره‌ی ساختن بات‌ها منتشر کرده بخوانید. 

۶. استیکرهای شخصی‌سازی‌شده‌ی تلگرام 

قبل از اینکه به فکر ساختن استیکر برای کسب‌وکار خودتان بیفتید، باید به سؤالات مهمی جواب دهید: چه تصاویر یا عکس‌هایی را می‌خواهید تبدیل به استیکر کنید؟ آیا ایده‌‌ی خلاقانه‌ای دارید؟
علاوه‌براین، به نکته‌‌ی بسیار مهمی هم باید توجه داشته باشید: عکس‌هایی که قرار است استیکر شوند باید مال خودتان باشند و مشمول کپی‌رایت نشوند.
باتوجه به مسائل گفته شده،‌ اگر خواستید برای کسب‌وکارتان استیکر بسازید، با باتِ‌ Stickers@ می‌توانید این کار را انجام دهید. 

۷. مدیریت محتواهای تلگرامی 

برعکس چیزهایی که ممکن است درباره‌ی مدیریت محتواهای تلگرامی در منابع فارسی بخوانید، که مثلاً محتوای متنی تلگرام حتما باید کوتاه باشد چون کاربر حوصله ندارد متن طولانی بخواند یا در شب محتوایی را منتشر نکنید!!!!!!!!!!، نمی‌شود قانونی کلی درباره‌ی تمام محتواهای تلگرامی داد. 

مدیریت محتوا‌های تلگرامی به عوامل مختلفی بستگی دارد مثل نوع کسب‌وکار شما، هدف شما از تلگرام مارکتینگ و منابعی که دارید.
آیا جز محتوای متنی و عکسْ امکان و منابع تولید ویدئو یا اینفوگرافی دارید؟ آیا نیازی به محتوایی غیر از محتواهای کوتاه متنی دارید ؟

برای مثال، آن مغازه‌ی کفش‌فروشی چه نیازی دارد به‌جز عکس مدل‌های جدید و قیمت آن‌ها محتوای دیگری برای گروه تلگرامی‌اش تولید کند؟
برای مثال، در کانال استاد من، هم محتوای متنی طولانی هست و هم محتوای متنی به‌کوتاهی ِ یک بیت شعر (و باور کنید من محتواهای طولانی را هم می‌خوانم).

 اگر هدفتان افزایش فروش و جذب هرچه‌ بیشتر مشتری است حتماً از هشتگ‌ها استفاده کنید. فراموش نکنید مهم‌ترین قسمت در مدیریت محتوا بازنشر حداکثری آن در گرو‌ه‌های تلگرامی مرتبط، شبکه‌های اجتماعی، وب‌سایت خودتان و… است. 

جمع‌بندی و نتیجه‌گیری

۱. آیا همه‌ی کسب‌وکارها باید از همه‌ی امکانات تلگرام مارکتینگ استفاده کنند؟ خیر!‌ تلگرام مارکتینگ یکی از ابزارهای دیجیتال مارکتینگ است. مثل هر ابزار دیگری استفاده از آن باید با برنامه و هدفمند و مطالعه‌شده باشد. 

۲. آیا می‌شود گفت که ممکن است برای هدفی و محتوای خاصی یا محصول خاصی تلگرام مارکتینگ مناسب نباشد؟  بله!  همان‌طور که گفته شد استفاده از تلگرام مارکتینگ باید هدفمند باشد. بنابراین شاید پس از بررسی و تحقیق، تیم دیجیتال مارکتینگ به این نتیجه برسد تلگرامْ ابزار مناسب رسیدن به اهداف تعیین‌شده نیست. 

۳. آیا حتما باید بودجه‌ای هم صرف تبلیغات تلگرامی کرد ؟ خیر! 

۴. تلگرام مارکتینگ یکی از روش‌های سوشال مدیا مارکتینگ یا بازاریابی در شبکه های اجتماعی است و باید هوشمندانه و هماهنگ با اهداف و برنامه‌های کلی مارکتینگ کسب‌وکار‌ها به‌کار گرفته شود. 

در نوشتن این مقاله علاوه‌بر سایت‌هایی که در متن به آن‌ها ارجاع داده شده است، از ۲ منبع زیر هم کمک گرفته شده:

۱. Backlinko.com

۲. Sendplus.com