وب ۳ (Web 3.0 ) در چند سال اخیر یکی از جالب ترین مفاهیم در حوزه فناوری بوده است. وب ۳، این پتانسیل را دارد که انقلاب عظیمی در نحوه تفکر و استفاده ما از اینترنت ایجاد کند. قبل از اینکه بیشتر وارد وب ۳ شویم، باید بدانیم که چگونه به اینجا رسیدیم. شبکه جهانی وب، ابزار اصلی میلیاردها نفر برای تبادل، خواندن و نوشتن اطلاعات و برقراری ارتباط با دیگران از طریق اینترنت است. وب در طول سال ها به طرز چشمگیری تغییر کرده است و کاربردهای فعلی آن از روزهای اولیه بسیار متفاوت است. مراحل تکامل وب به سه مرحله تقسیم می شود: وب ١، وب ۲ و وب ۳.
در این مقاله از مجموعه مقالات آموزش طراحی وب آکادمی آمانج، قصد داریم به بحث پیرامون سیر تکاملی وب از ابتدا تا امروز و در آینده بپردازیم.
آنچه در این نوشته خواهیم داشت
وب ١ چیست؟
اولین نسخه اینترنت با نام وب ١ در سال ١٩٩١ تا ۲٠٠۴ معرفی شد. وب ١ به عنوان وب فقط خواندنی شناخته می شود. کاربرانی که از وب ١ استفاده می کردند، فقط خوانندگان محتوا بودند. در واقع محتوایی که در وب ١ تولید می شد مانند محتوای روزنامه و کتاب بود. چنین محتواهایی در صفحات بسیار ساده و استاتیک نمایش داده می شد. برای نگهداری داده ها و محتوا از یک سیستم فایل ثابت به جای پایگاه داده استفاده می شد. کاربران وب نمی‌توانستند آزادانه با یکدیگر تعامل داشته باشند، زیرا محتوای صفحات فقط خواندنی بود.
بیشتر بخوانید : “سایت استاتیک یا داینامیک؟ مسئله این است!“
علاوه بر این، از آنجایی که در آن زمان هیچ موتور جستجویی در دسترس نبود، پیمایش در شبکه جهانی وب (WWW) به سادگی امروز نبود. شما باید برای بازدید از یک وب سایت، آدرس (URL) آن را می دانستید.
با این حال، در اواسط دهه ١٩٩٠، مرورگر Netscape Navigator به عنوان اولین مرورگر وب ظاهر شد و پیشگام چندین ویژگی مرورگر بود که ما هنوز هم از آن ها استفاده می کنیم:
- نمایش یک صفحه وب در حین بارگذاری
- استفاده از جاوا اسکریپت
- استفاده از کوکی ها
در نهایت این مرورگر در رقابت با مرورگرهای جدیدتر نابود شد.
وب ۲ چیست؟
وب ۲ دومین مرحله از تکامل وب است که به آن وب خواندنی و نوشتنی نیز گفته می شود. اکثر ما با این مرحله از وب آشنا هستیم. در سال ١٩٩٩، مردم شروع به برقراری ارتباط با یکدیگر در اینترنت از طریق پلتفرم های رسانه های اجتماعی، وبلاگ های محتوا و سایر خدمات کردند. در نهایت گوشی های هوشمند ساخته شدند و محاسبات موبایلی راه اندازی شد.
مردم شروع به تعامل آنلاین در تالارهای گفتگو و ایجاد محتوایی کردند که سایر کاربران اینترنت بتوانند به آن دسترسی داشته باشند و دوست داشته باشند، در مورد آن نظر بدهند یا به اشتراک بگذارند. در نتیجه حالت فقط خواندنی در وب ١ منسوخ شد و وب ۲ به عنوان یک پلتفرم جدید با امکان تعامل میان کاربران، شناخته شد. وب ۲، جهان را از صفحات وب استاتیک که برای استفاده از اطلاعات از طریق سرورهای گران قیمت ایجاد شده بودند دور کرد.
وب ۲ یک نسخه بهتر از اولین وب جهانی است که با تغییر از محتوای ثابت به محتوای پویا و تولید شده توسط کاربر و همچنین ظهور رسانه های اجتماعی مشخص شده است.
برخی از برنامه های معروف وب ۲ عبارتند از Google maps، فیس بوک، توییتر، یوتیوب، وردپرس و غیره. فن آوری جدید وب مانند HTML5، CSS۳، و فریم ورک های جاوا اسکریپت مانند ReactJs، AngularJs، VueJs و غیره، توسعه دهندگان وب را قادر می سازد تا خلاقیت های جدیدی را به نمایش بگذارند. همچنین، به کاربران این امکان را می دهد که مشارکت بیشتری در وب داشته باشند.
بیشتر بخوانید : “فریم ورک چیست و چه ویژگی هایی دارد؟“
چرا دنیا از وب ۲ به سمت وب ۳ در حال حرکت است؟
وب ۲ در کنار تمام مزایایی که برای کاربران به ارمغان آورد، دارای یک مشکل اساسی است: تمرکز قدرت.
در طول دوره وب ۲، غول های تکنولوژی دنیا مانند فیسبوک و گوگل قوی و قوی تر شدند. این شرکت ها شروع به جمع آوری اطلاعات شخصی کاربران به بهانه بهبود تجربه کاربری و شخصی سازی این شبکه ها کردند. اگرچه تجربه کاربری در این شبکه ها بسیار بهبود یافته، اما مشکل اصلی این است که تمامی اطلاعات شخصی کاربران توسط این شرکت های بزرگ به تبلیغ کننده ها به ازای پول فروخته می شود. در واقع اطلاعات کاربران برای این غول های تکنولوژی به عنوان محصولاتی است که با فروش آن ها سود می کنند.
این شرکت ها توانایی کنترل شما را دارند. برای مثال می توانند مانع دسترسی شما به یک سرویس شوند و حساب کاربری شما را مسدود کنند. همچنین تمامی رفتار و گفتار شما توسط این کمپانی ها دیده و شنیده می شود.
وب ۲ یک جهش بزرگ در توسعه وب است، اما کنترل آن در دستان چند نهاد اصلی که از طرف شما تصمیم می گیرند، قرار دارد.
وب ۳ چیست؟
اکنون که درک خوبی از تکامل وب و مراحل قدیمی آن دارید، می توانیم درباره وب ۳ صحبت کنیم.
وب ۳ نسل سوم اینترنت است که داده ها را به روشی غیرمتمرکز به هم متصل می کند تا تجربه کاربری بهتر و شخصی تری را ارائه دهد. وب ۳ با استفاده از هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و وب معنایی (Semantic web) ساخته شده است و از سیستم امنیتی بلاکچین برای ایمن نگه داشتن اطلاعات استفاده می کند.
وب ۳ یا به عبارتی “وب داده ها” می تواند اطلاعات را درک، ترکیب و به طور خودکار تفسیر کند تا تجربه بسیار پیشرفته تر و تعاملی بیشتری را در اختیار کاربران قرار دهد. از طرفی وب ۳، وب غیرمتمرکز نیز هست که تمرکز قدرت را از سلطه غول های فناوری خارج کرده و آن را به دست کاربران می رساند. غول‌های فناوری مانند گوگل، فیسبوک و مایکروسافت از معدود شرکت‌هایی هستند که در حال حاضر از اطلاعات کاربران سود زیادی کسب می‌کنند. اما وب ۳ به همه ما این امکان را می‌دهد که برای زمان و داده‌های خود غرامت دریافت کنیم.
این بدان معناست که کاربران می‌توانند داده‌های خود را در حالی که همچنان مالکیت و حریم خصوصی داده‌ها را حفظ می‌کنند، به تبلیغ‌کنندگان بفروشند. علاوه بر این، وب ۳ وب سایت ها و اپلیکیشن ها را قادر می سازد تا از داده ها به طور معنا داری استفاده کنند و اطلاعات را برای هر کاربر تنظیم کنند.
مشخصه های کلیدی وب ۳
مشخصه های کلیدی وب ۳ عبارتند از:
- متن باز بودن : به این معنا که با نرم افزار متن باز ساخته شده است و در دید عموم مورد استفاده قرار می گیرد.
- آزاد : این شبکه آزادی تعامل عمومی و خصوصی را در اختیار کاربران قرار می دهد، بدون اینکه واسطه ای آن ها را در معرض خطر قرار دهد.
- بدون نیاز به مجوز: هر کسی، از جمله کاربران و ارائه دهندگان، می توانند بدون نیاز به اجازه از یک سازمان کنترل کننده تعامل داشته باشد.
- در دسترس : وب ۳ اینترنت در هر زمان و هر مکانی در دسترس همه قرار دارد. دستگاه های متصل به اینترنت، مانند وب ۲، دیگر به رایانه ها و تلفن های هوشمند محدود نخواهند بود. زیرا اینترنت اشیا (IoT)، فناوری امکان توسعه انواع جدیدی از ابزارهای هوشمند را فراهم می کند.
چه چیزی وب ۳ را منحصر به فرد می کند؟
مزیت اصلی وب ۳ این است که به دنبال حل جدی ترین مسئله ای است که در نتیجه وب ۲ به وجود آمده است: جمع آوری داده های شخصی توسط شبکه های خصوصی، که متعاقباً به بازاریابان فروخته می شود یا به طور بالقوه توسط هکرها به سرقت می رود. همانطور که گفته شد، شبکه وب ۳ غیرمتمرکز است، به این معنی که توسط یک سازمان کنترل نمی شود و برنامه های غیرمتمرکز ایجاد شده در آن متن باز هستند.
وب ۳ چگونه کار می کند؟
ایده وب ۳ این است که جستجو در اینترنت را بسیار سریع تر، آسان تر و کارآمدتر کند. در وب ۲، کاربر باید با فرانت اند تعامل داشته باشد، که با بک اند ارتباط برقرار کند. در این حالت کل کد بر روی سرورهای متمرکز میزبانی می شود که از طریق مرورگر اینترنت برای کاربران ارسال می شود. اما وب ۳ نه پایگاه داده متمرکزی دارد و نه وب سرور متمرکز. در عوض، از یک بلاکچین برای ساخت اپلیکیشن ها و وب سایت ها استفاده می شود.
بیشتر بخوانید : “تعریف و مقایسه‌ی بک‌اند و فرانت‌اند به زبان ساده (راهنمای جامع)“
بلاکچین چیست؟
یکی از ویژگی های اصلی وب ۳ فناوری بلاکچین است. در واقع، فناوری بلاکچین پایه ای است که وب ۳ بر روی آن ساخته شده است زیرا حول محور تمرکززدایی می چرخد.
با ایجاد شبکه بلاکچین، داده ها غیرمتمرکز و قابل توزیع هستند. در نتیجه، کاربران مالک داده‌های خود هستند و می‌توانند بدون از دست دادن مالکیت، به خطر انداختن حریم خصوصی یا تکیه بر واسطه‌ها، آن ها را جا به جا کنند. بلاکچین همچنین به شما این امکان را می دهد که بدون ردیابی توسط هیچ نهادی به صورت ایمن وارد اینترنت شوید.
Web3.js چیست؟
کتابخانه Web3.js یکی از کتابخانه های جاوا اسکریپت است که هنگام ایجاد برنامه های وب ۳ از آن استفاده خواهید کرد. این کتابخانه در درجه اول برای ارتباط با بلاک چین استفاده می شود. Web3.js را می توان به عنوان یک API جاوا اسکریپت در نظر گرفت. شما به عنوان یک توسعه‌دهنده وب، می‌توانید از کتابخانه Web3.js برای ایجاد کلاینت‌ها یا برنامه‌هایی که با بلاکچین در ارتباط هستند، استفاده کنید. اگر می خواهید به درستی از بلاک چین در جاوا اسکریپت استفاده کنید، باید شکاف بین جاوا اسکریپت و وب ۳ را پر کنید.
مفاهیم اصلی وب ۳
وب معنایی (Semantic web)
ایده پشت استفاده از وب معنایی این است که زمینه و مفهوم داده ها را درک و تفسیر می کند. بنابراین، زمانی که کاربر به دنبال پاسخی است، وب ۳ دقیق ترین و مرتبط ترین نتیجه را به کاربر نهایی ارائه می دهد.
Tim Berners-Lee، دانشمند کامپیوتر و مخترع شبکه جهانی وب، این ایده از وب معنایی را در سال ١٩٩٩توضیح داد:
“من رویایی دارم که در آن رایانه‌ها قادر به تجزیه و تحلیل تمام داده‌های موجود در وب، محتوا، لینک ها و تراکنش‌های بین افراد و رایانه‌ها هستند. وب معنایی که این امکان را فراهم می‌کند، هنوز به وجود نیامده است، اما زمانی که به وجود آمد، مکانیسم‌های روزمره تجارت، بوروکراسی و زندگی روزمره ما توسط ماشین‌هایی که با ماشین‌ها صحبت می‌کنند اداره می‌شوند.”
گرافیک سه بعدی (3D graphic)
گرافیک سه بعدی به طور گسترده در وب سایت ها و اپلیکیشن ها در وب ۳ مانند بازی های آنلاین، تجارت الکترونیک و… استفاده می شود.
هوش مصنوعی (Artificial intelligence)
وب معنایی و هوش مصنوعی دو سنگ بنای وب ۳ هستند. وب ۳ با استفاده از هوش مصنوعی، به رایانه‌ها اجازه می‌دهد تا مطالب را به همان روشی که انسان متوجه می شود، درک کنند و نتایج سریع‌تر و مرتبط تری به دست آورند.
متاورس (Metaverse)
Metaverse به طور کلی به محیط دنیای مجازی یا یک محیط تولید شده توسط کامپیوتر اطلاق می شود که از طریق اینترنت برای کاربران قابل دسترسی است. متاورس یک فضای دیجیتالی است که ترکیبی از واقعیت افزوده (AR) و واقعیت مجازی (VR) طراحی شده است.
در حال حاضر، افراد از طریق پلتفرم های رسانه های اجتماعی یا با استفاده از برنامه های پیام رسان با یکدیگر تعامل دارند. در دنیای مجازی متاورس، کاربران شخصیت مخصوص به خود را خواهند داشت که می‌تواند راه برود و با سایر کاربران تعامل داشته باشد. آن ها می توانند از طریق آواتارها، پیام های متنی، صداها، موزیک ویدیوها، بازی های ویدیویی و غیره با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.
در حال حاضر Metaverse بیشتر با بازی های مجازی مرتبط است، اما این تنها به بازی ها محدود نمی شود. دامنه وب ۳ متاورس بسیار گسترده تر است. عنوان مثال، کاربران متاورس در حوزه آموزش، می توانند وارد یک کلاس درس شوند و با معلم خود و سایر دانش آموزان تعامل داشته باشند.
در آینده، وب ۳ و متاورس با هم در تمام جنبه های جامعه گسترش خواهند یافت.
نتیجه گیری
وب ۳ نسل سوم خدمات اینترنتی برای وب سایت و اپلیکیشن ها است که بر استفاده از درک مبتنی بر ماشین از داده ها برای ارائه یک وب داده محور و معنایی تمرکز دارد. هدف نهایی وب ۳ ایجاد وب سایت های هوشمند، آزاد و ایمن است. ما در حال حرکت به سمت اینترنتی هستیم که در آن افراد کنترل کاملی بر داده ها و حریم خصوصی خود خواهند داشت.
وب ۳ هنوز پیاده سازی نشده است، بنابراین هیچ تعریف دقیقی از آن نمی توان ارائه داد. بیش از ده سال طول کشید تا web 1 به web 2 انتقال پیدا کرد، و انتظار می‌رود که پیاده‌سازی کامل وب ۳ به همان اندازه، حتی بیشتر طول بکشد.
برای تهیه این مقاله از منابع زیر استفاده شده است:
