اگر شما هم تبلیغات اینستاگرامی با موضوع کسب درآمد آنلاین را دیده باشید، حتما حداقل یک‌بار نام محصول دیجیتال یا Digital Product را شنیده‌اید. با پررنگ‌شدن اینترنت، روش‌های کسب‌وکار متحول شده و این فرصت برای کارآفرینان و تولیدکنندگان فراهم شده تا محصولات جدیدی را در قالب محصول دیجیتال به بازار عرضه کنند.
عبارت “محصول دیجیتال” ممکن است در ابتدا کمی گیج‌کننده به نظر برسد. اما نگران نباشید. در این مقاله به معرفی محصول دیجیتال، تفاوت محصول دیجیتال و سنتی، طراحی محصول دیجیتال و فروش آن پرداخته شده است.
بیشتر بخوانید: “طراحی محصول چیست؟ (تعریف، تاریخچه و ابزارها)“
آنچه در این نوشته خواهیم داشت
محصول دیجیتال چیست؟
محصول دیجیتال یعنی هر نوع کالایی که به صورت دیجیتال یا الکترونیکی تولید می‌شود و در بستر اینترنت برای خرید و فروش در دسترس قرار می‌گیرد. این محصولات اغلب به صورت آنلاین استفاده می‌شوند. برخلاف محصول فیزیکی که خریداری می‌شود و نیاز به بسته‌بندی و ارسال دارد، محصولات دیجیتال از طریق اینترنت تحویل داده می‌شوند و معمولاً به صورت فوری پس از خرید در دسترس هستند.
برای مثال، قبلاً برای خرید کتاب جدید مجبور بودید به کتاب‌فروشی بروید و کتاب فیزیکی را خریداری کنید، اما حالا می‌توانید کتاب‌های الکترونیکی را به راحتی از اینترنت دریافت و بر روی دستگاه‌های الکترونیکی خود مطالعه کنید.
وب‌سایت‌ها، برنامه‌های کامپیوتری، کتاب‌های الکترونیکی، موسیقی، ویدیوها، فایل‌های صوتی و تصویری، نرم‌افزارها، بازی‌های کامپیوتری و حتی طرح‌ها و قالب‌های گرافیکی از جمله محصولات دیجیتال هستند. این محصولات به صورت آنلاین ارائه شده و بدون نیاز به ارسال فیزیکی از طریق اینترنت به مشتریان تحویل داده می‌شوند.
تفاوت محصول دیجیتال و محصول فیزیکی
محصولات فیزیکی مانند لباس، خودرو، دستگاه‌های الکترونیکی، کتاب و غیره قابل لمس هستند. اما محصولات دیجیتال فقط در دنیای دیجیتال وجود دارند و شکل فیزیکی ندارند. به همین دلیل، توزیع آن‌ها آسان‌تر است و معمولاً ارزان‌تر از محصولات فیزیکی هستند.
بیشترین تفاوت میان محصولات دیجیتال و فیزیکی این است که محصولات دیجیتال قابل ویرایش و به‌روزرسانی هستند. همچنین، معمولاً مشتری با خریداری محصولات دیجیتال به صورت نامحدود می‌تواند از آن استفاده کند.
تاثیر محصول دیجیتال بر صنایع مختلف
محصولات دیجیتال تأثیرات گسترده‌ای بر صنایع مختلف داشته‌اند و به طور قابل توجهی شکل و شمایل روند کسب‌وکارها را تغییر داده‌اند.
مهم‌ترین تاثیر محصولات دیجیتال در صنعت تجارت الکترونیک (e-commerce) است. محصولات دیجیتال با فراهم کردن پلتفرم‌های فروش آنلاین و تغییر الگوی خرید و فروش، باعث افزایش چشمگیر فروش آنلاین شده است. علاوه‌براین، محصولات دیجیتال در صنعت نرم‌افزار مانند مایکروسافت و ادوبی با توسعه و ارائه ابزارهای مختلف، از جمله سیستم‌های مدیریت و ابزارهای کسب‌وکار، تحت تأثیر قرار گرفته است.
یکی دیگر از حوزه‌هایی که تحت تاثیر توسعه محصولات دیجیتال به‌خوبی رشد کرده است، حوزه آموزش آنلاین است. محصولات دیجیتال با فراهم کردن فضایی برای ارائه دوره‌های آموزشی آنلاین، دسترسی افراد به منابع آموزشی را آسان‌تر و همچنین تجربه یادگیری را برای افراد بسیار لذت‌بخش کرده است.
صنایع رسانه آنلاین و سرگرمی مانند نتفلیکس، یوتیوب و اسپاتیفای نیز با ارائه محتوای دیجیتال از طریق پلتفرم‌های استریمینگ و آنلاین، تجربه سرگرمی و رسانه را به شکلی نوین تغییر داده‌اند.
بیشتر بخوانید: “طراحی محصول و ساختن جهانی بهتر“
مزایای محصولات دیجیتال
طراحی و فروش محصولات دیجیتال یک گزینه فوق‌العاده برای کسب درآمد برای کارآفرینان خلاق است. محصولات دیجیتال به دلیل ویژگی‌های مثبتی که دارند، یک انتخاب مطمئن و عالی برای کسب درآمد محسوب می‌شوند.
۱. مقیاس‌پذیری
محصولات دیجیتال اغلب به صورت بی‌پایان قابل مقیاس‌پذیری هستند. زمانی‌که یک دوره آموزشی یا کتاب الکترونیکی فروخته می‌شود، دیگر نیازی به تولید مجدد آن‌ها نیست. تنها کافی است کاربر به آن محصول دیجیتال بعد از پرداخت دسترسی داشته باشد.
۲. درآمد دائمی
برخی از محصولات یا خدمات دیجیتال بر اساس مدل عضویت یا اشتراک فروخته می‌شوند. این می‌تواند برای یک کسب‌وکار درآمد دائمی ایجاد کند. بیشتر شرکت‌های نرم‌افزاری مانند مایکروسافت و همچنین محتوای اشتراکی مانند نتفلیکس به این روش کار می‌کنند.
۳. سادگی
محصولات فیزیکی نیازمند تولید، کنترل کیفیت، حمل و نقل و بسیاری از موارد دیگر هستند. محصولات دیجیتال این چالش‌ها را ندارند، به عبارت دیگر کسب‌وکار دیجیتال اگر به‌طور اصولی پیاده‌سازی شود، بسیار پربازده‌تر خواهد بود.
۴. اتوماسیون
محصولات دیجیتال به کسب‌وکارها این امکان را می‌دهند فرآیندهای مختلف مانند ارسال ایمیل خوش آمدگویی، پاسخ به پیام‌های مشتری، پردازش خودکار سفارشات، یا مدیریت پایگاه داده‌ها به صورت خودکار انجام شود. با استفاده از اتوماسیون در کسب‌وکارهای دیجیتال، علاوه‌بر صرفه‌جویی در زمان و هزینه، باعث بهبود کیفیت خدمات ارائه شده به مشتریان نیز می‌شود.
۵. توسعه آسان
طراحی و توسعه محصولات دیجیتال با استفاده از ابزارها، نرم‌افزارها، یا پلتفرم‌های اختصاصی کار سختی نیست. به عبارت دیگر، با استفاده از این ابزارها مدیران محصول بدون نیاز به دانش عمیق در زمینه برنامه‌نویسی یا توانایی‌های فنی پیچیده، با سرعت بالا محصول دیجیتال طراحی کنند.
چالش‌های فروش محصولات دیجیتال
محصولات دیجیتال در کنار تمام ویژگی‌ها و مزایای فوق‌العاده‌ای که دارند، ممکن است چالش‌هایی را هم برای تیم‌های طراحی و توسعه محصول ایجاد کنند:
۱. اشباع بازار
بازار محصولات دیجیتال پر از خلاقیت و ایده‌های جدید است. در نتیجه اشباع بازار طراحی محصول دیجیتال باعث کاهش تمایل مشتریان به خرید محصول شما می‌شود. چرا که انتخاب‌های زیادی در بازار وجود دارد و ممکن است برای مخاطبان سخت باشد تا تفاوت‌ها و ارزش‌های محصولات مختلف را درک کنند.
۲. رقابت بالا
با ورود افراد و شرکت‌های جدید به بازار محصولات دیجیتال و افزایش فرصت‌ها و امکانات ارتباطی و تبلیغاتی، رقابت در این فضا بیشتر شده است.
به‌طور کلی رقابت در فضای دیجیتال باعث بهبود کیفیت محصولات، خدمات و استراتژی‌های بازاریابی می‌شود. اما بااین‌حال ممکن است باعث کاهش قیمت‌ها، کاهش تفاوت بین محصولات یا خدمات مشابه، و حتی ایجاد یک فضای رقابتی بسیار فشرده و سخت شود. برای برنده شدن در این رقابت، باید با شناسایی نقاط قوت و متمایزکننده در محصول یا خدمت، از استراتژی‌های بازاریابی منحصربه‌فرد استفاده کرد.
۳. وجود محتوای رایگان
با وجود محتوای رایگان در اینترنت، مشتریان ممکن است احساس کنند شاید بهتر است برای یک خرید محصول دیجیتال هزینه نکنند، چون محتوای مشابه و رایگان زیادی در دسترس است.
۴. خستگی مشتریان
در دنیای امروز که همه ما در معرض بمباران تبلیغاتی هستیم، افراد از هر سو با پیشنهادات محصولات دیجیتالی مختلف روبرو می‌شوند، که اگر بیش از حد باشد، ممکن است باعث کاهش توجه به محصولات مخاطبان به محصولا دیجیتال شود.
۵. احساس کم‌ارزش بودن محصول
برخی افراد محصولات دیجیتال را کم‌ارزش‌تر از محصولات فیزیکی تصور می‌کنند. به همین دلیل نیاز است ارزش و مزیت محصول دیجیتال به‌طور شفاف به کاربر نمایش داده شود.
نقطه اشتراک تمام چالش‌هایی که در این بخش مطرح شد، بازاریابی دیجیتال است. به عبارت دیگر یک محصول دیجیتال زمانی موفق است که برای فروش آن از استراتژی‌ها و ابزارهای متنوع دیجیتال مارکتینگ استفاده شود.
فرآیند طراحی و ساخت محصول دیجیتال
مراحل طراحی، توسعه و فروش محصولات دیجیتال ممکن است بسته به نوع محصول و شرایط کسب‌وکار، متفاوت است. اما چارچوب کلی این فرآیند به صورت زیر است:
۱. تعیین هدف و نیازمندی‌ها
اولین و شاید مهم‌ترین مرحله، شناخت دقیق نیازمندی‌های بازار و مخاطبان هدف است. مدیر محصول باید تعیین کند که محصول دیجیتال چه نیازی را از مشتریان برطرف می‌کند و چگونه به آن‌ها کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید: “نقش مدیر محصول دیجیتال در طراحی محصول“
۲. تحقیقات و برنامه‌ریزی
پس از شناخت نیازها، لازم است تحقیقات دقیق‌تری در مورد بازار و رقبا انجام داده شود. این مرحله شامل بررسی رفتار مشتریان، مطالعه ترند‌ها و آماده‌سازی برنامه‌های کسب‌وکار بر اساس داده‌های به دست آمده از تحقیقات می‌شود.
۳. توسعه محصول
در این مرحله، محصول دیجیتال پیاده‌سازی می‌شود. این مرحله شامل کدنویسی، تدوین محتوا و طراحی است.
۴. تست و بازخورد
پس از توسعه، نیاز است محصول از جهات مختلف تست و ارزیابی شود. بسیاری از طراحان محصول این مرحله را نادیده می‌گیرند. در نتیجه محصول نهایی آن‌ها کارایی کافی را ندارد.
۵. بازاریابی و فروش
پس از آماده شدن محصول باید با تدوین استراتژی‌های بازاریابی، فرآیند فروش محصول را آغاز کرد.
۶. پشتیبانی و بهبود مداوم
فرآیند توسعه و فروش محصولات دیجیتال با فروش آن تمام نمی‌شود. یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث می‌شود کاربران به یک محصول دیجیتال علاقه‌مند شوند و آن را به دیگران نیز معرفی کنند، ارائه خدمات پس از فروش، پشتیبانی مشتریان و ارتقاء مستمر محصول بر اساس بازخوردهای دریافتی است.
۷. آنالیز و بهینه‌سازی
متخصصان طراحی محصول باید داده‌های محصول دیجیتال را مرتبا رصد کنند، و یک برنامه‌ریزی دقیق برای بهبود فرآیندها و عملکرد محصول دیجیتال، فروش آن در آینده داشته باشند.
بیشتر بخوانید: “۵ اصل اساسی در طراحی محصول [راهنمای جامع]“
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
محصولات دیجیتال محصولاتی هستند که به صورت الکترونیکی ارائه می‌شوند و قابلیت خریداری و دانلود به صورت آنلاین را دارند. این محصولات شامل هر نوع اطلاعاتی هستند که به صورت دیجیتال قابل استفاده باشد.
یکی از ویژگی‌های بارز محصولات دیجیتال سرعت در دسترسی به آن‌هاست. زیرا مشتریان به‌محض خرید می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. این ویژگی برای هر دو طرف، یعنی خریدار و فروشنده، بسیار مناسب است.
هرچند که محصولات دیجیتال مزایای زیادی دارند، اما ممکن است گاهی اوقات با چالش‌هایی مواجه شوند. به عنوان مثال، ممکن است برخی از این محصولات با مشکلات نرم‌افزاری یا سازگاری با دستگاه‌های خاص مواجه شوند که برای کاربران مشکل‌ساز است.
بااین‌حال اگر شما یک ایده برای طراحی و توسعه یک محصول دیجیتال را دارید، با برنامه‌ریزی دقیق و اصولی، می‌توانید آن را وارد بازار کنید.
در دوره آموزش طراحی محصول آکادمی آمانج، صفر تا صد طراحی محصول به‌صورت کاملا حرفه‌ای و اصولی آموزش داده می‌شود.
