ارتباطات، یکی از مهم‌ترین اصول زندگی اجتماعی در دنیاست. مفهومی که از آغاز زندگی بشر روی زمین شروع شده و در حال حاضر بیشترین اهمیت را دارد.
در این مطلب از آکادمی آمانج می‌خواهیم سراغ شغلی برویم که کارش تسهیل ارتباط است. ارتباط بین انسان و محصولات دیجیتالی که خدمات فراوانی با نوآوری برای بشر ساخته‌اند و بخش اعظمی از موفقیت خود را مدیون تخصص UX Writing یا تجربه‌نویسی هستند.
آنچه در این نوشته خواهیم داشت
UX Writing یا تجربه‌نویسی چیست؟
بعد از اینکه اقتصاد و محصولات دیجیتالی شکل گرفت، کمپانی‌ها به این نتیجه رسیدند که اگرچه محصولات و خدماتشان برای حل مشکلی از زندگی مردم ساخته شده‌اند، اما تا زمانی که مسیر ارتباطی میان مردم و محصولات دیجیتالی برقرار نشود، موثر نخواهد بود. مثلا اگر در یک اپلیکیشن دکمه‌ای برای صفحه بعد یا بنری برای ورود به صفحه لندینگ طراحی شده است، ممکن است بسیاری آن را متوجه نشوند.
اینجاست که اهمیت ارتباط موثر میان محصول دیجیتال و کاربر مشخص شد. از آن زمان تا همین الآن تخصص تجربه‌نویسی (UX writing) به‌عنوان یک تخصص بارز مثل طراحی رابط کاربر (UI) یا تجربه کاربر (UX) اهمیت یافته است.
درواقع تجربه‌نویسی تخصصی برای ارتباط بهتر و دقیق‌تر با کاربران است. ارتباطی که درست کار کند، نه اینکه آن‌ها را جذب یا دفع کند.
بهترین تشبیه برای این تخصص، علامت‌های راهنمایی و رانندگی است. راننده با مشاهده تابلو ورود ممنوع (بدون اینکه فکر کند) وارد کوچه یا خیابان نخواهد شد.
یا در محصولات دیجیتالی کاربر با مشاهده کلمه “درباره ما” متوجه وجود متنی درباره کمپانی سازنده محصول می‌شود که درصورت کلیک روی آن عبارت، می‌تواند آن را بخواند.
UX Writer کیست؟
استفاده کاربر از محصولات دیجیتالی عملا موتور محرک تمام بخش‌های یک استارتاپ است. وظیفه تجربه‌نویس این است که دفترچه راهنما محصول را تدوین و علامت‌های راهنمای کاربر را نصب کند. او جملات، دکمه‌های موجود در اپلیکیشن یا وبسایت‌ها، عبارت‌های کوچک و راهنمای بخش‌های مختلف را می‌نویسد.
گاهی کار با یک کلمه راه می‌افتد، گاهی هم با یک عبارت یا حتی یک پاراگراف توضیح. این تجربه‌نویس است که تعیین می‌کند کجا چه نماد و عباراتی را برای راهنمایی استفاده کند.
وظایف تجربه‌نویس چیست؟
همانطور که اشاره شد وظیفه تجربه‌نویس راهنمایی کاربر برای ارتباط موثر است. او باید بتواند مسیر حرکت کاربر را به صورت ذهنی ترسیم کند و نیازهای او را حدس بزند. با این‌کار ایرادهای محصول برای سهولت در تصمیم‌گیری کاربر مشخص می‌شود و تجربه‌نویس تابلو راهنمایش را سرجای مشخص نصب می‌کند.
یک تجربه‌نویس باید بتواند با تیم‌های مختلف کار کند. درواقع او براساس جنس چیزی که خلق می‌کند در تیم محتوا قرار می‌گیرد، اما از نظر هدف، وظیفه بازاریابی محصول را ندارد. تجربه‌نویس در تیم توسعه محصول کنار طراحان رابط کاربر یا تجربه کاربر، برنامه‌نویس‌های فرانت‌اند و… مشغول خلق مسیری برای هدایت بهتر کاربر و در یک کلام توسعه محصول است.
تفاوت تجربه‌نویسی با تبلیغ‌نویسی (Copy Writing) چیست؟
برای بیان تفاوت این دو تخصص باید اول با معنی و کاربرد هردو تخصص آشنایی کافی داشته باشیم.
تبلیغ‌نویسی یا Copy Writing چیست؟
اگر از بزرگترها بپرسید، قدیم مغازه‌های کوچکی بود که همیشه بوی پارچه و رنگ می‌داد. در این مغازه مرد میانسالی با دست‌وصورت رنگی روی زمین نشسته بود و با قلمو متنی را روی پارچه می‌نوشت. کناره‌های پارچه را با نقاشی گل‌های فانتزی کادربندی می‌کرد و درواقع پلاکارد مغازه‌ها را می‌ساخت. پارچه‌نویسی قدیم همان تبلیغ‌نویسی جدید با ابزارهای دیجیتالی، بدون رنگ و بوی پارچه است.
تبلیغ‌نویس کارش ساخت شعار و جذب مخاطب با برانگیختن احساسات است. جملات کنایی روزنامه‌ها، شعارهای حماسی بیلبوردها یا عبارات احساسی توییتر و اینستاگرام ساخته ذهن تبلیغ‌نویس است.
شرکت‌ها با استفاده از مهارت کپی رایترها کاربران تشویق می‌کنند تا در راستای رسیدن شرکت به اهدافش اقدام کنند. گاهی این هدف خرید است و گاهی استفاده از خدمات یا آشنایی با شخصیت برند.
حالا که با تبلیغ‌نویسی آشنا شدید برویم سراصل مطلب.
تفاوت تجربه‌نویسی و تبلیغ‌نویسی در هدف خلق محتوا است.
تبلیغ‌نویس جملات را برای تشویق کاربر به خرید یا انجام اقدامی خاص مثلا کلیک روی یک دکمه، یا ثبت‌نام در وبسایت می‌نویسد. در حالی که تجربه‌نویس کارش راهنمایی و ارتباط بهتر با کاربر است. گاهی کاربر برای فهم منظور کپی رایتر باید فکر کند ولی هیچ کاربری نباید برای فهمیدن منظور تجربه نویس حتی مکث کند چه رسد به فکر.
مهارت‌های مورد نیاز این شغل چیست؟
یک تجربه‌نویس به معنی واقعی کلمه باید دهخدای زمانش باشد. کسی که با عبارات آشنایی کافی و زیادی دارد و هر لحظه یک کلمه جدید می‌سازد. پس اولین و مهم‌ترین مهارت مورد نیاز این شغل آشنایی با زبان و ادبیاتی است که جامعه هدف آن محصول دارند. در ادامه تعدادی از مهارت‌های مورد نیاز تجربه نویسی آورده شده است:
- آشنایی با زبان و ادبیات فارسی (برای محصولات دیجیتالی ایرانی)،
- توانایی خلق عبارات جدید،
- دایره واژگان بسیار بالا،
- آشنایی با مبانی طراحی رابط‌کاربری،
- آشنایی با مبانی طراحی تجربه‌کاربری،
- توانایی شناخت کاربر و درک هدف محصول،
- توانایی خلق استراتژی محتوایی برای یکپارچه‌سازی محتوای محصول،
- توانایی تعامل با تیم‌های فنی و طراحی محصول،
- آشنا با مبانی تبلیغ نویسی یا کپی رایتینگ،
- تسلط بر اصول و مبانی ویرایش و نگارش متن.
علاوه بر موارد فوق می‌توانید در مقاله “۵ اصل اساسی UX Writing” با اصول اساسی UX رایتینگ آشنا شوید.
بازار کار این تخصص در ایران و جهان چگونه است؟
این تخصص جزو گروه‌های کاری نادر و کمیاب است. متخصص تجربه نویسی که کاربلد باشد و بتواند پروژه‌های چالشی را انجام دهد شاید هنوز به اندازه انگشتان دست هم در ایران پیدا نشود. به نظرم اگر توان و استعداد چنین تخصصی را دارید حتما فرایند ساخت رزومه و کسب تجربه را شروع کنید. پیشنهاد می‌کنم دوره آموزش تجربه‌نویسی (UX writing) آکادمی آمانج را هم از دست ندهید.
فرایند اشتغال با تخصص تجربه نویسی
تجربه نویس‌ها به دو شکل پروژه‌ای و تمام وقت کار انجام می‌دهند. پروژه‌های کوچک و بزرگ که برای رشد و توسعه یا راه اندازی کسب‌وکارشان نیاز به چنین فردی دارند، کل اپلیکیشن را به تجربه‌نویس می‌سپارند و به‌صورت ماهانه با پیش‌پرداخت یا قسط‌بندی حقوقش را می‌پردازند. این سبک کار نیاز به برندسازی شخصی دارد. در نتیجه UX رایتر باید تجربه زیادی داشته باشد و به اصطلاح اسمش به حسن‌کار در اکوسیستم پیچیده باشد.
روش دوم استخدام تمام‌وقت در شرکت‌هاست. شرکت‌هایی که پکیج خدمات محتوایی ارائه می‌دهند یا برندهای بزرگی که برای یکپارچه‌سازی تجربه‌نویسی در اپلیکیشن، وبسایت و… نیاز به چنین تخصصی دارند. برای اشتغال به این سبک یا باید از طریق آگهی جذب نیرو اقدام شود یا با معرفی شخصی برای مصاحبه و فرایند استخدام.
آینده این شغل به چه سمتی می‌رود؟
زمان زیادی نیست که اکوسیستم استارتاپی به اهمیت ارتباط بهتر با کاربر برای رشد و پیشرفت محصولاتش پی برده است. پس نباید انتظار زیادی از آن‌ها داشت. این موضوع به‌خصوص در ایران هنوز برای خیلی از کسب‌وکارها حرکتی لوکس محسوب می‌شود. مثلا فکر می‌کنند کسب‌وکاری که برای جذب تجربه‌نویس اقدام می‌کند یا برای تکمیل کادر است پولش را هدر می‌دهد.
درواقع بیشتر شرکت‌های ایران تجربه‌نویسی را به کارشناسان محتوا یا تبلیغ نویس‌های شرکت واگذار می‌کنند. درصورتی که اگر آن فرد صلاحیت چنین تخصصی را نداشته باشد این حرکت بسیار مضر است.
نیاز به چنین متخصصی در جامعه استارتاپی ایران کم‌کم درحال شکل‌گیری است. وقتی استفاده از محصولات دیجیتالی به یک نیاز عمومی تبدیل شود، آن‌ها هم مجبور به استخدام چنین فردی خواهند شد، زیرا همه مردم نمی‌دانند، خطای ۴۰۴ چیست و این کار تجربه‌نویس است که مرد ۶۰ ساله سرگردان در اپلیکیشن را راهنمایی کند.
