در این مطلب از آکادمی آمانج قصد بررسی یکی از مهم‌ترین پیشرفت‌های اکوسیستم استارتاپی ایران را داریم. دیزاین سیستمهای ایرانی که بیشتر از سال ۹۶ تا ۱۴۰۰ ساخته و منتشر شده‌اند حالا می‌توانند به‌عنوان یک مرجع دیزاین ایرانی در حوزه دیزاین و طراحی به کار بیایند. ما این‌جاییم تا صحت‌وسقم این ادعا را بسنجیم و با دیزاین سیستمهای ایرانی بیشتر آشنا شویم.
آنچه در این نوشته خواهیم داشت
دیزاین سیستم چیست؟
دیزاین سیستم اسمی آشنا برای کسانی است که در حوزه طراحی و توسعه محصول در فضای دیجیتال فعالیت می‌کنند. دیزاین سیستم را می‌توان یکی از بهترین روش‌های آسان‌سازی توسعه طراحی دانست، زیرا با جمع‌آوری نمونه‌ها برای بخش‌های مختلف محصول دسترسی طراحان جدید یا قدیمی را راحت می‌کند.
دیزاین سیستم از ایده طراحی اتمی گرفته و توسعه داده شد. در روش طراحی اتمی صفحات به بخش‌های کوچک تقسیم می‌شوند تا طراحان برای انتخاب بهترین طرح، جزئی‌ترین نمادهای محصول را هم در اختیار داشته باشند.
بسیاری از طراحان ممکن است دیزاین سیستم را با کتابخانه کامپوننت‌ها یا راهنمای برند اشتباه بگیرند درصورتی‌که اسامی یاد شده، خود بخشی از دیزاین سیستم هستند.
دیزاین سیستم ایرانی با خارجی چه تفاوتی دارد؟
یک روز در حال تماشای ویدیویی از یک سمینار درباره تجربه نویسی و طراحی تجربه کاربری بودم که سخنران یک مثال جالب درباره مسیر حرکت صفحات در اپلیکیشن‌های ایرانی زد. او می‌گفت که ما در ادبیات انگلیسی از چپ به راست می‌نویسیم و حرکت صفحات اپلیکیشن‌هایی با این زبان هم به همین سمت یعنی چپ به راست هستند. درصورتی که وقتی جملات فارسی در صفحه اپلیکیشن استفاده می‌شود کاربر اول باید متن را از راست به چپ بخواند بعد صفحه را از چپ به راست حرکت دهد و این خلاف اصول تجربه کاربری است.
شاید این موضوع یعنی هماهنگی طراحی با اصول مربوط به زبان و فرهنگ ما بهترین و مهم‌ترین دلیل استفاده از دیزاین سیستمهای ایرانی باشد.
از لحاظ ماهیت کاری دیزاین سیستم ایرانی و خارجی هیچ تفاوتی ندارند و هر دو بر اساس اصول دیزاین سیستم، برای کمک به طراحان ایجاد می‌شوند. ولی باتوجه به چنین مسائل ریزبینانه‌ای دیزاین سیستمهای منتشر شده که اختصاصی برای محصولات فارسی باتوجه به ویژگی‌هایش طراحی شده‌اند، مناسب‌تر هستند.
البته که طراحان ایرانی معمولا از دیزاین سیستمهای منتشر شده معروف دنیا برای ایده پردازی یا تعریف منش فعالیت خود استفاده می‌کنند، اما می‌توان مرجعیت دیزاین سیستمهای ایرانی را نیز مورد بحث و بررسی قرار داد.
دیزاین سیستمهای معروف ایرانی کدامند؟
تقریبا تمام برندهای معروف ایرانی، داکیومنت‌های جامعی برای بخش‌های مختلف طراحی خود دارند که یکی از آن‌ها دیزاین سیستم است. ولی برندهای کمی دیزاین سیستم خود را برای استفاده عموم منتشر کرده‌اند. یکی از برندهای معروف ایرانی که این حرکت را انجام داد دیوار است. دیوار، دیزاین سیستم سُنّت را منتشر کرده است.
شرکت دیگری که محصولی با ماهیت دیزاین سیستم دارد ستاره اول است که نسخه اول دیزاین سیستم مورف در سال ۹۸ توسط همین شرکت برای عموم منتشر شد.
دیزاین سیستم سنت
سُنّت یکی از معروف‌ترین و مشهورترین دیزاین سیستمهای ایرانی است. داکیومنتی جامع و البته دقیق که براساس اهداف و پرسونای محصول دیوار طراحی و توسعه داده شده است.
در تعریف دیزاین سیستم سنت آمده که این شرکت اولین برندی نیست که برای تعامل بهتر و هموارکردن راه توسعه خود دست به چنین حرکتی زده و البته دروغ هم نمی‌گویند. حرکت دیوار برای جمع‌آوری کامل تمام نمادها کامپوننت‌ها و بخش‌های طراحی محصول در قالب یک دیزاین سیستم را می‌توان یکی از انقلابی‌ترین حرکات در تاریخ اکوسیستم استارتاپی ایران دانست.
سنت از نظر ساختار درواقع هیچ تفاوتی با دیزاین سیستم برندهای خارجی ندارد. ساختاری مشخص و محتوایی دقیق دارد که بر اساس پرسونای تعیین شده به‌صورت داکیومنت درآمده و حالا منتشر شده است.
اگر می‌خواهید دیزاین سیستم دقیقی بسازید، سنت می‌تواند نقشه راهی برای ساختار بخش‌های مورد نیاز، مواردی که ندارید و مواردی که تعیین شده‌اند، ارائه دهد.
آن‌ها می‌گویند که در ترسیم و سندسازی این دیزاین سیستم از سه دسته متخصص فنی یا برنامه‌نویسی، طراحی و تجربه‌نویس (UX Writer) به‌صورت مستقیم استفاده شده است.
علاوه‌بر این‌ها کل تیم طراحی و فنی به‌صورت مداوم بخش‌های مورد نیاز این داکیومنت قوی را با یک کار تیمی باتوجه به اهداف شرکت و شرایطی که محصول باید برای کاربران خود فراهم کند، آماده کرده‌اند.
دیزاین سیستم سنت بر اساس اصول و ارزش‌هایی که اهداف برند تعیین کرده‌اند به‌صورت سند منتشر شده است.
اصول دیزاین سیستم سنت
یکپارچگی: طبیعتا یکی از اهداف اصلی ساخت و توسعه سندی با ماهیت دیزاین سیستم همین مسئله، یعنی یکپارچه‌سازی تمام بخش‌های طراحی محصولات برند است. سنت این موضوع را یک اصل قرار داده و تمام بخش‌های دیزاین سیستمش را با همین اصل یکپارچه کرده است.
سرعت: می‌توان گفت مهم‌ترین کاربرد دیزاین سیستم، سرعت است. درواقع دیزاین سیستم مرجعی برای سوال طراحان است که سرعت کار و سرعت به پاسخ رسیدن آن‌ها را افزایش می‌دهد.
قطعیت: چیزی که سنت از آن به‌عنوان قطعیت نام می‌برد همان مرجعی است که انتخاب بین دو طرح یا روش را معین می‌کند. این‌جا سنت نقش رهبر را ایفا می‌کند و با مستندسازی تمام اجزا طراحی محصول، هدفش پایان دادن به اختلاف نظر طراحان و توسعه‌دهندگان است.
تمرکز بر حل مسئله: آن‌ها معتقدند در این دیزاین سیستم تمام اصول طراحی رابط کاربری، تجربه کاربری و… مد نظر بوده و سنت با همین اصل تدوین شده است. پس طراحانی که می‌خواهند با استفاده از این دیزاین سیستم ایرانی محصول جدیدی را طراحی کنند، فقط کافیست روی حل مسائل محصولشان تمرکز کنند، زیرا سنت بار فنی و مسائل تخصصی را به دوش می‌کشد.
دیزاین سیستم مورف
یکی دیگر از دیزاین سیستمهای ایرانی معروف، دیزاین سیستم مورف است. مورف که سال ۹۸ توسط تیم شرکت ستاره اول توسعه و مستندسازی شده، با هدف کمک به طراحان رابط کاربری و تیم‌های توسعه محصول چند اصل ساده‌سازی، توجه به زیباسازی، کاربردی بودن و دسترسی‌پذیری را در ساخت دیزاین سیستم مورف مد نظر داشته است.
مورف سعی کرده تمام مبانی طراحی رابط کاربری را در بخش راهنمای طراحی با توضیح اصول آن مبانی بیاورد. برای آن‌ها مثالی دارد و البته درست و غلط طرح‌های مختلف را نیز با توجه به اصول مد نظر خودشان تعیین کرده است.
این دیزاین سیستم می‌تواند کمک حال خوبی برای طراحان رابط کاربری که هنوز دستی بر آتش طراحی محصول نداشته‌اند باشد، زیرا با توضیح اصول و مبانی به سادگی طرح خوب و بد را به شما نمایش می‌دهد.
مورف فعلا با ورژن اولیه که از سال ۹۸ تاکنون تغییری در آن ایجا نشده است برای تمام کاربران به صورت رایگان در دسترس است.
ماجرای دیزاین سیستم ایرانی به کجا می‌رسد؟
حالا که با دیزاین سیستمهای ایرانی آشنا شدید، بهتر است به این نکته هم توجه کنید که پروسه مستندسازی دیزاین سیستم‌ها اصلا نباید سریع پیش برود. درواقع دیزاین سیستم به‌عنوان مرجع تمام تیم توسعه محصول شناخته می‌شود. پس با در نظر گرفتن اهمیتش، بهتر است پروسه ساخت آن با صبر و البته دقت و حوصله پیش برود. همین‌طور که خیلی از دیزاین سیستمهای معروف دنیا برای اولین دوره انتشارشان مشکلات جدی داشتند که با به روزرسانی‌های اغلب چند ساله حالا به پختگی لازم رسیده‌اند.
آنچه در دوره آموزش دیزاین سیستم و آموزش طراحی UI آمانج آموزش داده می‌شود در واقع آموزش صفر تا صد پروسه طراحی رابط کاربری و همچنین طراحی دیزاین سیستم است. شما می‌توانید برای آشنایی بیشتر با دوره‌های دیزاین و طراحی آمانج و مطالعه ریزسرفصل‌های دوره، از صفحه آموزش دیزاین سیستم و آموزش طراحی UI دیدن فرمایید.
