چرا وبسایت داشتن تقریبا برای همه نوع کسب‌وکار و صاحب حرفه و شغل ضروری و مهم شده است؟ پاسخش را احتمالا من و شما خوب می‌دانیم. ما در عصر تجارت الکترونیک، سایت‌های فروشگاهی و گوگل زندگی می‌کنیم. عصری که در آن بیشتر مردم وقتی می‌خواهند چیزی را بخرند یا آن را در گوگل سرچ می‌کنند و به کسبوکاری می‌رسند که آن کالا را عرضه می‌کند یا مستقیم می‌روند سراغ سایت‌هایی مثل آمازون و دیجی کالا.
تمام سایت‌های دنیا البته که فروشگاهی نیستند. وبسایت‌ها انواع مختلفی دارند. سایت‌های محتوایی، سایت‌های آموزشی، سایت‌های خبری، سایت بانک‌ها، سایت نهادها و وزارتخانه‌های دولتی، سایت بیمارستان‌ها و وب اپلیکیشن شبکه‌های اجتماعی همگی از وبسایت‌هایی هستند که ما هر روز حداقل به چندتا از آن‌ها سر می‌زنیم. در دنیای امروز دیگر همه چیز یک سایت دارد.
پس، آیا طراحی سایت باید آسان باشد؟ یعنی کسبوکاری که سایت میخواهد، یک شرکت طراحی سایت پیدا می‌کند و به او سفارش می‌دهد. بله، وب دیزاین در کل آسان‌تر و سریع‌تر شده است. اما در اولین قدم کسب‌وکارها باید انتخاب کنند که سایت اختصاصی می‌خواهند طراحی سایت سفارشی یا اختصاصی (Custom Web Design) چیست؟ چه رقبایی دارد؟ چرا انتخاب کسی که به هر دلیلی سایت میخواهد باید سایت اختصاصی باشد؟
در این محتوا درباره‌ی وب دیزاین سفارشی بحث و به سوال‌های طرح شده پاسخ داده می‌شود.
آنچه در این نوشته خواهیم داشت
طراحی سایت سفارشی یا اختصاصی (Custom Web Design)
طراحی و توسعه سایت موضوع و حرفه‌ی مهم و پرطرفداری است. تاریخ طراحی سایت نشان می‌دهد که هر چه کاربرد و تقاضا برای سایت داشتن در جهان بیشتر شد، تکنولوژی‌ها، ابزارها و نرم‌افزارهای بیشتری برای طراحی وب به وجود آمد. راحت‌تر و سریع‌تر کردن فرآیند طراحی و توسعه سایت وجه اشتراک تمامی پیشرفت‌ها در آن حوزه است.
از مهم‌ترین پیشرفت‌ها که توسعه سایت را بسیار متحول، آسان و سریع کرد؛ ورود نرم‌افزارها یا سیستم‌های مدیریت محتوا (Content Management Systems) از میانه‌ی دهه‌ی ۸۰ میلادی بود. تا قبل از سیستم‌های مدیریت محتوا، فقط یک راه برای توسعه سایت وجود داشت: نوشتن سایت از صفر با HTML & CSS. ساختار کلی و تمامی جزئیات سایت باید با کدنویسی شکل می‌گرفت. یعنی طراح سایت باید هزاران خط کد می‌نوشت. ناگفته پیداست که نوشتن سایت از صفر چه‌قدر زمان‌بر و خسته‌کننده است.
(بخش بسیار بسیار بسیار بسیار کوچکی از کدهای نوشته شده برای صفحه‌ی اول، Homepage، سایت آمازون .)
سیستم‌های مدیریت محتوا درواقع سایت‌های از پیش ساخته شده و آماده اما خالی هستند. اگر بخواهم با مثال فرق توسعه سایت از صفر یا وب دیزاین اختصاصی و سیستم‌های مدیریت محتوا را نشان دهم، باید بگویم که طراحی و توسعه سایت از صفر مثل ساختن یک عمارت است و طراحی سایت با استفاده از سیستم‌های مدیریت محتوا مثل پر کردن یک عمارت خالی با وسایلی است که صاحب‌خا‌نه میخواهد.
البته پیشرفت‌ها ادامه داشت و بعد از سیستم‌های مدیریت محتوا نوبت رسید به سایت سازها (Web builder). با سایت سازها بدون نیاز به حتی یک خط کدنویسی و طراح سایت هر کس می‌تواند برای خودش سایت بسازد. پس، اگر امروز کسی یا کسبوکاری بخواهد سایت داشته باشد، ۳ انتخاب دارد. یعنی اول باید مشخص کرد که کدام یک از آن ۳ مدل بهترین و به صرفه‌ترین انتخاب برای یک کسب‌وکار است.
برای انتخاب بین طراحی وبسایت سفارشی و سایت های آماده چه معیارهایی را باید در نظر گرفت؟
وبسایت‌ها خصوصیات مشترکی دارند. همه‌ی سایت‌ها باید امن، سریع، کارا و کاربر پسند باشند. حتی یک بیمارستان و یک پزشک هم سایتی را که کند باشد و کاربر را معطل کند یا عکس‌هایش به درستی نمایش داده نشود، نمی‌خواهد. اما شاید همه‌ی کسب‌وکارها به سایتی با حداکثر سرعت، امنیت و کارایی نیاز نداشته باشند.
برای سایت‌های فروشگاهی، مخصوصا فروشگاه‌‌های اینترنتی بزرگ در مقیاس آمازون یا دیجی کالا، قطعا همه‌ی آن خصوصیات همیشه باید در بالاترین حد ممکن وجود داشته باشد. آمازون هزاران محصول و صفحه دارد. اطلاعات کارت‌های اعتباری کاربران را ذخیره می‌کند. اگر سریع و امن نباشد، نابود می‌شود. همچنین، اگر به هر دلیلی کاربر نتواند تعامل رضایت‌بخشی با وبسایت داشته باشد، ناراضی آن را ترک می‌کند. هر کاربر ناراضی برای وب فروشگاهی یعنی از دست رفتن مشتری و سود برای آن کسب‌وکار.
آمازون را مقایسه کنید با سایت یک استاد دانشگاه که در آن فقط میخواهد کتاب‌هایش را معرفی کند یا مقاله‌هایش را منتشر کند. مشخص است که سایت محتوایی یا وبلاگی آن استاد به امنیت خیلی بالا یا طراحی تجربه کاربر خیلی خاصی نیاز ندارد. از طرف دیگر، آن استاد نمی‌خواهد و نمی‌تواند به اندازه‌‌ی آمازون برای طراحی سایت هزینه کند.
پس، نیازها و اولویت‌های صاحب سایت و بودجه‌ای که برای طراحی و توسعه وب در اختیار دارد، مشخص می‌کند که باید برود سراغ وب دیزاین سفارشی یا سایت های آماده.
در چه شرایطی طراحی وب اختصاصی بهترین انتخاب است؟
طراحی سایت اختصاصی پرهزینه‌ترین و زمان‌برترین انتخاب است. چون همه‌چیز باید اول برنامه‌ریزی و طراحی و بعد کدنویسی شود. طراحی و توسعه سایت سفارشی برای کسب‌وکار یا مجموعه‌ای بهترین گزینه است که:
- مشکلی با هزینه کردن زیاد برای طراحی و توسعه سایت و همچنین نگهداری آن (سرمایه گذاری بر وبسایت) ندارد؛
- میخواهد سایت خاص و منحصر به فردی برای برند خود بسازد و با استفاده از آن به برندینگ و مارکتینگ کمک کند؛
- میخواهد سایت ویژگی‌های خاصی داشته باشد ( مثلا با هوش مصنوعی قدرتمند شده باشد تا از رفتار کاربران داده جمع‌آوری و تحلیل کند)؛
- میخواهد وبسایتش رابط کاربر و تجربه کاربر عالی و بی‌عیب و نقصی داشته باشد؛
- میخواهد سایتی پر از جزئیات و پیچیدگی داشته باشد.
وب دیزاین سفارشی کار یک نفر نیست. کار یک تیم متخصص و حرفه‌ای و باتجربه است. تیمی که از توسعه دهنده فرانت اند، توسعه دهنده بک اند یا فول استک دولوپر و طراح UI/UX تشکیل شده است. درایران، هزینه‌ی طراحی سایت اختصاصی از ۳۰۰ میلیون تومان شروع می‌شود. هر چه سایت پیچیده‌تر باشد یا کارفرما ویژگی‌های بیشتری برای آن بخواهد، هزینه بیشتر می‌شود.
چه وقت استفاده از سیستم های مدیریت محتوا بهترین گزینه است؟
وردپرس پرطرفدار‌ترین سیستم مدیریت محتوا در جهان است. به همین دلیل، گاهی به طراحی سایت آماده طراحی سایت وردپرسی هم گفته می‌شود. وردپرس نرم‌افزاری متن باز و رایگان است. شما آن را دانلود می‌کنید و بعد با عکس‌ها و مطالبی که می‌خواهید پر می‌کنید. وردپرس قالب‌های آماده بسیار متنوعی هم برای سایت‌های مختلف دارد.
چون وردپرس متن باز است، به کدهای نوشته شده‌ی آن هم دسترسی وجود دارد. یعنی می‌شود سایت وردپرسی را تا حدی اختصاصی کرد. البته اختصاصی کردن آن نیاز به تسلط نسبی بر کدنویسی دارد. البته، وردپرس ابزارهایی را برای اختصاصی کردن در اختیار صاحب سایت گذاشته است. با استفاده از آن ابزارها تا حدی می‌شود دیزاین و طراحی رابط کاربر را بدون کدنویسی عوض کرد.
(وقتی وردپرس را دانلود می‌کنید با صفحه‌ای مثل این مواجه می‌شوید.)
طراحی سایت آماده و استفاده از سیستم‌های مدیریت محتوا به این معنی نیست که به طراح و توسعه دهنده سایت نیازی نیست. کار کردن با وردپرس نیاز به آموزش و آشنایی خیلی خوب با HTML & CSS دارد. طراحی سایت وردپرسی تیم طراحی سایت نمی‌خواهد و معمولا یک نفر آن را انجام می‌دهد. طراحی وبسایت وردپرسی در ایران از ۵ میلیون تومان برای سایت‌های ساده شروع می‌شود. طراحی وبسایت‌های فروشگاهی وردپرسی که به سفارشی سازی بیشتر و تقویت امنیتی بیشتری نیاز دارد از ۱۵ میلیون تومان است.
پس، اگر کسبوکاری سایت امن و سریعی میخواهد که تا حدی بتواند آن را با نیازهایش منطبق کند و نمی‌تواند بودجه‌ی زیادی برای طراحی سایت هزینه کند؛ استفاده از سایت‌های وردپرسی و اختصاصی کردن آن‌ها بهترین گزینه است. شاید استارتاپی در آغاز راه است و چون نمی‌داند در بازار ماندگار است یا نه، نمی‌خواهد همان اول هزینه‌ی سنگین طراحی سایت سفارشی را متحمل شود.
برای چه کسانی سایت سازها بهترین انتخاب است؟
سایت سازها کار را بسیار بسیار راحت‌تر کردند. برای طراحی سایت با سایت سازها به کدنویسی و در نتیجه توسعه دهنده‌ای نیاز نیست. شما باید به یکی از سایت‌هایی که پکیج‌های سایت ساز دارند مراجعه کنید، پکیجی که متناسب با نیازها و بودجه‌ی شماست انتخاب کنید، پولش را بپردازید و آنلاین سایت آماده را ویرایش کنید. ویرایش سایت در سایت سازها کاملا با کشیدن و رها کردن یا Drag and Drop است. یعنی همه چیز آماده است و شما فقط باید انتخاب کنید. در ایران شرکت‌های مختلفی خدمات سایت سازی را ارائه می‌دهند. webzi.ir و portal.ir از آن شرکت‌ها هستند.
همان‌طور که معلوم است با سایت سازها همه نوع سایتی می‌شود ساخت. استفاده از سایت سازها در مقایسه با دو گزینه‌ی قبلی اقتصادی‌تر، سریع‌تر و راحت‌تر است. اما نکته اینجاست که صاحب سایت جز پکیج‌های ارائه شده انتخاب دیگری ندارد و نمی‌تواند داشته باشد. این گزینه برای سایت‌های شخصی و حرفه‌ای (مثل سایت پزشکان و وکلا) و کسب‌وکارهای بسیار بسیار کوچک با بودجه‌ی محدود انتخاب خوبی است.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
۱. پیشرفت‌ها همچنان ادامه دارد. طراحی و توسعه سایت قرار است باز هم راحت‌تر و سریع‌تر شود.
۲. کدام مدل بهترین است؟ هیچ کدام! هر کدام معایب و مزایای خاص خودشان را دارند. این کسب‌وکار و صاحب سایت است که باید بهترین مدل را برای خودش با توجه به نیاز و بودجه‌ای که دارد، پیدا کند.
۳. البته برای کسب‌وکارها و برندهای بزرگ مانند آمازون یا گوگل که سایتشان درواقع محصول آن‌هاست و طراحی محصول میخواهد، فعلا انتخاب دیگری جز وب دیزاین سفارشی وجود ندارد.
۴. برای یاد گرفتن طراحی سایت وردپرسی نیاز به آموزش‌های خیلی زیادی نیست. کافی است آموزش طراحی سایت وردپرس را گذراند. صاحبان کسب‌وکارهای کوچک که می‌خواهند برای خودشان سایت داشته باشند و وقت یادگیری دارند، بعد از آموزش به راحتی می‌توانند روی وردپرس سایت بسازند و از آن نگهداری کنند.
