انسان همیشه دلش می‌خواسته ماشینی اختراع کند شبیه چراغ جادو. ماشینی که جواب همه‌ی سؤالات را داشته باشد و همه‌چیز را بداند. شاید بشود ادعا کرد که موتورهای جستجو و مخصوصا گوگل به‌نوعی همان ماشین‌های جادویی همه‌چیز‌دان هستند که بشر همیشه آرزویش را داشته.
کاربران اینترنت در سراسر دنیا هرروز سؤال‌ها و مشکلاتشان را از گوگل می‌پرسند. البته هرکس سؤالش را به شیوه‌ای می‌پرسد. مثلا، اگر کسی بخواهد عطر برای دوستش بخرد شاید از این عبارت استفاده کند: بهترین عطرهای مردانه. البته همه‌ی جستجوها همیشه بهراحتی این نیستند.
مثلا، دانشجویی دنبال مقاله‌ای با عنوان مشخصی می‌گردد. این عنوان مشابه نام فیلمی هم هست. خوب حالا چطور به گوگل بگوید نتایج مربوط به آن فیلم را نمایش نده؟ شاید جستجو برای عبارتی است سه کلمهای و کاربر محتواهایی را میخواهد که دقیقا آن عبارت را دارد، نه محتواهایی درباره‌ی هر کلمه در آن عبارت به‌صورت جداگانه.
پس گاهی ما دنبال چیزی می‌گردیم اما نمی‌دانیم چطور باید آن را گوگل کنیم. گاهی هم برعکس این اتفاق می‌افتد: گوگل منظور ما را نمی‌فهمد. یعنی نمی‌فهمد ما دنبال چه می‌گردیم. بالاخره گوگل آدم نیست. ماشینی است که زبان خاص خودش را دارد. این مشکلی است که خود گوگل بهتر از همه‌ی ما به آن آگاه است.
بنابراین برای آن راه‌حلی پیدا کرده است: زبان جستجوهای کاربر را به زبانی که خیلی خوب می‌فهمد نزدیک کند. چطور؟ با استفاده از Google Search Operators (اوپراتورهای جستجوی گوگل یا عملگرهای جستجوی گوگل). یعنی گوگل با این اوپراتورها به همه‌ی کاربرانش با هر زبانی آموزش میدهد که مثلا اگر می‌خواهید به من بگویید عین یک عبارت را جستجو کن، آن را میان ” ” قرار بده.
تعداد این عملگرها بیشتر از مثالی است که زدیم و فایده و اهمیتشان هم فقط به جستجوی حرفهای در گوگل ختم نمی‌شود. با این اوپراتورها خیلی کارها می‌شود کرد مخصوصا در سئوی سایت. این محتوا را بخوانید تا هم با اوپراتورهایی که به هدفمند و حرفهای شدن هرچه بیشتر جستجوی شما در گوگل کمک می‌کند آشنا شوید هم با کارکردهای آنها در سئو سایت.
آنچه در این نوشته خواهیم داشت
اوپراتورهای جستجوی گوگل و نقش آنها در سئو سایت
هر اپراتور پیام خاصی را به گوگل میدهد: یعنی وقتی به چیزی که کاربر میخواهد سرچ کند اضافه می‌شود، گوگل می‌فهمد نتایج را باید غربال‌شده به کاربر نشان دهد و او همه‌ی نتایج را نمی‌خواهد. بنابراین، شمای کاربر امکان دارید تا دایره‌ی جستجو را به اندازه‌ای که می‌خواهید محدود کنید.
هرچه جستجوها حرفه‌ای‌تر و دقیق‌تر شوند، کاربر سریع‌تر به چیزی که میخواهد می‌رسد. شاید این مزیت برای کاربر معمولی که فقط دنبال عطرهای مردانه می‌گردد یا آدرس بهترین کافه‌های شهر، خیلی بزرگ و به‌دردبخور نباشد. اما برای خیلی‌های دیگر این‌طور نیست، چون آنها به‌خاطر شغل و حرفهای که دارند در گوگل جستجو می‌کنند. نتایج و اطلاعاتی که از گوگل می‌گیرند در تصمیم‌گیری‌هایشان موثر است.
یکی از آن حرفه‌ها قطعا سئو است، شغلی که هر روز با جستجو در گوگل و ابزارهای گوگل (مثل سرچ کنسول) سروکار دارد. بخش مهمی از سئو را آنالیز محتواها و لینکها تشکیل داده است، هم محتوا و لینک‌های سایتی که قرار است بهینه شود هم مال رقبا. دقیقا در همین بخش است که عملگرهای جستجوی گوگل به کمک کارشناس سئو می‌آیند. البته اگر بلد باشد چطور از آنها استفاده کند.
اوپراتور یا عملگر جستجوی گوگل چیست؟
Google search operators are special characters and commands (sometimes called “advanced operators”) that extend the capabilities of regular text searches. Search operators can be useful for everything from content research to technical SEO audit.
اوپراتورهای جستجوی گوگل (که گاهی به آنها «اوپراتورهای پیشرفته» هم گفته می‌شود) دستورات و نشانه‌های ویژه‌ای هستند که قابلیت‌های جستجوی متنی معمولی را بیشتر می‌کنند. اوپراتورهای جستجو درکل مفید و کاربردی هستند، برای جستجوی محتوا تا بررسی‌های مربوط به سئو تکنیکال.
تعداد اوپراتورهای گوگل دقیقا مشخص نیست. یعنی گوگل لیستی رسمی از این اوپراتورها را منتشر نکرده است. در منابع مختلف، از تعدادی بین ۳۹ تا ۴۲ عملگر نام برده شده است. همان‌طور هم که گفتیم هرکدام کارکرد خاصی دارند. این اپراتورها را می‌شود به ۳ دسته تقسیم کرد (این تقسیم‌بندی فقط در بعضی منابع آمده): اوپراتورهای پایه (Basic), پیشرفته (Advanced) و نامطمئن (Unreliable).
معیار در آن تقسیم‌بندی پیشنهادی میزان محدود و دقیق‌کردن نتایج است. نوع سوم، اوپراتورهای نامطمئن، عملگرهایی هستند که ظاهرا منسوخ شده‌اند و دیگر کارایی ندارند. ولی زمانی به‌عنوان اوپراتورهای گوگل شناخته می‌شدند. درادامه، اوپراتورهایی را که خود گوگل معرفی کرده به‌همراه آن‌هایی‌که در سئو کاربرد دارند (و در سایت‌های مرجع در حوزه‌ی سئو به آنها اشاره شده) می‌آوریم.
لیست کاربردی‌ترین اپراتورهای جستجوی گوگل
گوگل عملگرها را به دو دسته‌ی کلی تقسیم کرده: آن اپراتوری که برای پیدا‌کرن عکس مشخص استفاده می‌شود و بقیه که به‌عنوان تکنیک‌هایی برای جستجو معرفی شده‌اند. گوگل به دو نکته‌ی خیلی مهم و کلیدی درباره‌ی استفاده از عملگرها توجه داده است:
Not all search operators return exhaustive results.
همه‌ی اوپراتورهای جستجو نتایج کاملا غربال‌شده و دقیقی را نشان نمی‌دهند.
Don’t put spaces between the symbol or word and your search term.
بین نشانه یا کلمه (اوپراتور جستجو) و عبارتی که می‌خواهید جستجو کنید فاصله نگذارید.
اوپراتور برای جستجوی عکس با سایز مشخص
بلافاصله بعد از کلمهای که برایش دنبال عکس می‌گردید imagesize:widthxheight را تایپ کنید. دقت کنید که طول و عرض باید به پیکسل (pixels or px) باشد.
اوپراتورهای جستجوی متنی
- @ بلافاصله قبل از کلمه یا عبارتی که می‌خواهید آن را در شبکه‌های اجتماعی جستجو کنید.
- $ بلافاصله قبل از قیمت مشخصی که می‌خواهید چیزی که جستجو می‌کنید داشته باشد.
- # برای جستجوی هشتگ‌ها استفاده می‌شود.
- ” ” وقتی عبارتی را داخل این نشانه (Quotation mark) قرار دهید عین آن را جستجو می‌کند نه هر کلمه‌ی آن را جداگانه. (مثلا تاریخ هوش مصنوعی را اگر جستجو کنید، محتواهایی که درباره‌ی هوش مصنوعی و کاربردهای آن هم هستند در نتایج نشان داده می‌شوند.)
- .. وقتی این نشانه را میان دو عدد قرار می‌دهید، به گوگل دستور می‌دهید در محدوده‌ی بین آن دو عدد عبارت را جستجو کند.
- OR برای ترکیب‌کردن نتایج جستجوی دو کلمه استفاده می‌شود.
- :site بلافاصله قبل از سایت یا دامنه‌ی مشخصی که می‌خواهید جستجو کنید.
- :related بلافاصله قبل از سایتی که می‌خواهید تمامی سایت‌های مرتبط با آن را پیدا کنید.
- :cache بلافاصله قبل از سایتی که می‌خواهید نسخه‌ی cacheشده‌ی آن را ببینید (یعنی نسخه‌ای که گوگل دیده و ایندکس کرده).
- – (علامت منفی/ Minus) اگر بعد از عبارتی که می‌خواهید جستجو کنید، با یک فاصله، علامت منفی بگذارید و بعد از آن کلمهای بنویسید، کلمه‌ی بعد از منفی از نتایج جستجوی آن عبارت حذف می‌شود. (مثلا، من می‌خواهم درباره‌ی جگوار، حیوان جگوار نه آن برند معروف ماشین، بدانم. باید سرچ کنم جگوار -ماشین).
- :intitle این اوپراتور به گوگل دستور میدهد که فقط صفحاتی را پیدا کند که کلمه یا عبارت درخواستی در عنوان (title) آن وجود دارد.
- :inurl این اوپراتور به گوگل دستور میدهد که فقط صفحاتی را پیدا کند که کلمه یا عبارت درخواستی در آدرس URL آن به‌کار رفته است.
- * وقتی نمی‌دانید دقیقا دنبال چه می‌گردید اگر این عملگر را بین دو کلمهای که می‌دانید بگذارید، گوگل خودش مجموعه‌ای از نتایج مرتبط با آن دو کلمه را نشان میدهد.
- :filetype وقتی بعد از عبارت یا کلمهای که می‌خواهید سرچ کنید نوع فایل (PDF, DOC, XLS, PPT, and TXT) را اضافه می‌کنید، گوگل نتایجی را که از آن نوع هستند نشان میدهد.
- :intext وقتی می‌خواهید صفحات و محتواهایی را پیدا کنید که عبارت یا کلمهای در متن (body) آنها به‌کار رفته است.
ترکیب اوپراتورهای جستجو گوگل برای سئو
هیچ قانونی وجود ندارد که شما را منع کند از ترکیب‌کردن چند عملگر با یکدیگر. یعنی گوگل چند دستور با‌‌هم را نیز اجرا می‌کند. و دقیقا با همین ترکیب‌هاست که می‌شود از این اپراتورها در سئو بهره برد. این ترکیب‌ها محدودیتی ندارد. فقط بعضی از آنها شناخته‌شده‌تر است. اما شما ممکن است با استفاده از لیست ۴۲تایی عملگرها به ترکیب‌های جدید برسید که برای جستجوهای شما مناسب و خوب هستند.
استفاده از اوپراتورهای جستجو برای آنالیز سایت خود و رقبا
۱. پیداکردن محتوای Duplicate و کپی
محتوای باکیفیت در بهینه‌سازی وب‌سایت شما بسیار بسیار مهم است. همه‌ی محتواهای سایت باید دست‌اول و جامع نوشته شده باشد. کارشناسان سئو باید مراقب محتواهای Duplicate (محتواهای مشابه یا محتواهایی که کلیدواژه‌های یکسانی دارند) در سایت باشند. این کار سخت است وقتی تعداد محتواها زیاد است یا سایت قدیمی است و بهینه نشده و حالا کارشناسی میخواهد همه‌چیز را چک کند.
اینجاست که آن کارشناس بهراحتی می‌تواند از این عملگرها استفاده کند. مثلا او میخواهد بداند در سایتش چند مطلب درباره‌ی کلیدواژهی الگوریتم hummingbird وجود دارد: بعد از اپراتور :site آدرس بلاگ سایت را می‌نویسد و بعد کلیدواژهی “الگوریتم hummingbird” را.
برای چک‌کردن تمام محتواهای subdomainها یک سایت هم می‌شود همین جستجو را انجام داد. برای دقیق‌ترشدن نتایج می‌شود از :intext یا :intitle یا :inurl هم کمک گرفت. اگر بخواهید بدانید کسی یا سایتی از محتواهای شما کپی می‌کند هم می‌توانید از این ترکیب استفاده کنید (وقتی قبل از هر اوپراتور علامت منفی بگذارید دقیقا برعکس عمل می‌کند. یعنی در ترکیب زیر محتوای سایت خودتان را از نتایج خارج می‌کند:
نام سایت خودتان :intext:” ” -site
۲. آنالیز محتوای سایت رقبا و پیداکردن کلمات کلیدی و نویسندگان معتبر
با استفاده از اوپراتورهای :intext یا :intitle یا :inurl در ترکیب با :site کارشناس سئو می‌تواند بهراحتی مرتبط‌ترین کلیدواژه‌ها، شیوه‌ی به‌کاربردن آنها و همچنین anchor textها را در هر سایت یا محتوایی بررسی کند. چطور سایت قدرتمند و رقیب شما در عنوان صفحاتش از کلمات کلیدی استفاده کرده؟ محتوای کلمات پررقابت در سایت‌های رقیب شما چطور نوشته شده‌اند؟
ممکن است شما بخواهید نویسنده‌ای معتبر را در حوزه‌‌ای تخصصی پیدا کنید. بهراحتی می‌توانید در معروف‌ترین و مهم‌ترین سایت آن حوزه دنبال نوشته‌هایی با کلیدواژ‌‌های مشخص بگردید. بعد تک تک آن محتواها را بخوانید تا ببینید نویسنده‌اش کیست. مثلا اگر می‌خواهید بدانید چه‌کسی در حوزه‌ی سئو، مخصوصا ترفندهای لینک‌سازی، فعال است، می‌توانید pbn را در سایت ماز سرچ کنید. (۳۰۷ نتیجه را می‌بینید. یعنی تمام محتواهایی که در ماز درباره‌ی آن کلیدواژه نوشته شده است.)
استفاده از اوپراتورهای جستجو برای آنالیز لینکها و صفحات امن در سایت
سایت‌ها برای بهینه‌شدن باید امن باشند. یعنی سایت شما باید پروتکل امنیتی https را داشته باشد. اگر بخواهید مطمئن شوید که همه‌ی صفحات سایت امن شده‌اند، می‌توانید از ترکیب زیر استفاده کنید:
site: -inurl:https
لینک‌سازی داخلی در سئو اهمیت دارد. مرتبط‌‌کردن محتواها به یکدیگر در سایتی که تعداد محتوای کمی دارد آسان است. اما اگر با تعداد زیادی محتوا سروکار داشته باشیم، کار کمی سخت می‌شود. یک راه این است که در محتواهای سایت با عملگرهای زیر بگردید:
“کلیدواژه “:intext آدرس محتوایی که می‌خواهید به آن لینک داخلی بدهید :site: –site
لینک‌سازی خارجی هم در سئو به‌اندازه‌ی داخلی مهم است. کارشناس سئو باید سایت‌هایی را که می‌تواند از آنها لینک بگیرد پیدا کند، یعنی سایت‌های مرتبط. با عملگر :related می‌شود سایت‌های جدید و مرتبط با موضوع سایت خودتان را پیدا کنید تا در آنها لینک‌سازی کنید.
کلمات و عبارت مرتبط با سایت شما/ آدرس سایت شما/ آدرس محتوای مشخصی از سایت شما :related
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
۱. آیا کاربردهای اوپراتورها در سئو به همین‌ها ختم می‌شود؟ خیر! خلاقیت و آزمون و خطا شما را به ترکیبات دیگر و کاربردهای دیگری خواهد رساند.
۲. آشنایی با اوپراتورهای جستجوی گوگل، سرچ معمولی را به حرفهای و پیشرفته تبدیل می‌کند. لازم نیست حتما کارشناس سئو باشید تا سرچ حرفهای و دقیق به‌کارتان بیاید.
۳. خود گوگل هم گفته این عملگرها همیشه جواب نمی‌دهند. اگر عملگری جواب نداد، می‌توانید اپراتور دیگری را امتحان کنید.
۴. کارشناسان سئویی که استفاده از این اوپراتورها را می‌دانند، از بقیه چندین قدم جلوتر هستند. پس اگر کارشناس سئو هستید، تمرین کار با این عملگرها را به‌عنوان بخشی از یادگیری سئو در برنامه‌تان قرار دهید.
برای نوشتن این محتوا، علاوه‌بر منابعی که در متن به آنها ارجاع داده شده است، از مطالب وب‌سایت‌های زیر نیز استفاده شده:
۱. moz.com