چرا UX Writing در طراحی محصول مهم است؟ مگر یو ایکس رایتینگ (تجربه‌نویسی) چه میکند و چه نقشی در طراحی UI/UX دارد؟
همه‌ی طراحان محصول و علاقه‌مندان به حوزه‌ی طراحی UI/UX باید پاسخ آن سوالات را بدانند. چون به آن‌ها کمک میکند تا سایت‌ها و اپلیکیشن‌های بهتری طراحی کنند. سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها نوعی محصول هستند، درست مانند کتاب‌ها و ماشین‌ها و لباس‌ها. هر محصولی قبل از تولید طراحی یا دیزاین می‌شود. محصولات دیجیتال هم دیزاین می‌شوند.
برعکس لباس و ماشین، دیزاین محصولات دیجیتال عمر خیلی زیادی ندارد. چون زمان زیادی از فراگیر شدن اینترنت و استفاده از سایت و اپلیکیشن نمی‌گذرد. اما، دیزاین محصولات دیجیتال با سرعت در مسیر تکامل حرکت میکند و هر روز پیچیده‌تر و پرجزئیات‌تر می‌شود. هر روز مفهوم و تخصص جدیدی با هدف ارتقای کارکرد محصولات در آن حوزه تعریف می‌شود. UX Writing (یوایکس رایتینگ) از آن مفاهیم و تخصص‌هاست.
در این محتوا درباره‌ی اهمیت و نقش کلیدی UX Writing در فرآیند طراحی محصول صحبت می‌کنم و پاسخ سوالات بالا را می‌دهم.
آنچه در این نوشته خواهیم داشت
چرا UX Writing در طراحی محصولات دیجیتال مهم است؟
طراحی تجربه کاربری (UX Design) رسما از میانه‌‌ی دهه‌ی ۹۰ میلادی متولد شد. قبل از آن هم طراحی رابط کاربری (UI Design) متولد شده بود. طراحی رابط و تجربه کاربر امروز بخش‌های جدایی‌ناپذیر از فرآیند طراحی و تولید محصول دیجیتال‌اند. رقابت اصلی تولیدکنندگان محصولات دیجیتال برای این است که بتوانند محصولی تولید کنند که رابط کاربر و تجربه کاربر بهتری داشته باشد.
چرا؟ چون UI/UX است که تعامل انسان و ماشین را ممکن میکند. وقتی یک نرم‌افزار، سایت یا اپلیکیشن را باز می‌کنید، چه می‌بینید؟ چه چیز سبب می‌شود تا شما (کاربران) بتوانید کاری را که می‌خواهید در نرم‌افزار یا اپلیکیشن انجام دهید؟ چه چیز کاربران را در سایت، نرم‌افزار یا اپلیکیشن هدایت و راهنمایی میکند؟ مجموعه‌ای از ابزارها، متن‌های کوتاه و المان‌های بصری (مثل آیکون‌ها).
انسان (کاربر) مصرف‌کننده‌ی نهایی محصول دیجیتال است. طراحی آن ابزارها، متن‌های کوتاه و المان‌های بصری و در کل هر جزء از محصول باید برای هدایت و راهنمایی انسان انجام شود تا تعامل انسان با محصول برای او رضایت‌بخش و مفید باشد. طراحی UI/UX برای این است که همه‌ی جزئیات انسان‌محور و بر پایه‌ی تفکر دیزاین طراحی شود تا تعامل انسان و ماشین به بهترین شکل صورت گیرد.
پس، تیم طراحی محصول هر جزء از محصول دیجیتال را که انسان با آن سروکار دارد به دقت طراحی میکند. کلمات، عبارات و متن‌های کوتاهی که به هر دلیلی در سایت یا اپلیکیشن نوشته می‌شوند هم جزئی از محصول‌اند. اتفاقا، جزء بسیار مهمی هستند چون پیام‌های تعیین‌کننده‌ای را در تعامل کاربر با محصول به او می‌رسانند.
اگر تمامی اجزاء به درستی طراحی شده باشند ولی متن‌ها گمراه‌کننده، مبهم و ناکافی باشند و کاربران آن‌ها را نفهمند؛ تعامل کاربر با محصول خدشه‌دار و چه بسا ناممکن می‌شود. پس، به تخصصی نیاز است که آن متن‌های کوتاه را به اندازه و به روشنی برای کاربران طراحی کند. UX Writing همان تخصص است.
UX Writing (نویسندگی تجربه کاربر) چیست؟
متن‌های کوتاه و نوشته‌ها کاربر را در مسیر استفاده از محصول راهنمایی و هدایت می‌کنند. ممکن است به او بگویند قدم بعدی یا مرحله‌ی بعدی در تعامل چیست، ممکن است دلیل انجام کاری را به او توضیح دهند و در نهایت ممکن است موفقیت‌آمیز بودن یا نبودن کاری را به کاربر اطلاع دهند.
به آن متن‌های کوتاه (Copy) «متن راهنما یا متن تجربه کاربر» و به تخصص و فرآیند طراحی و نوشتن متن‌های تجربه کاربر UX Writing می‌گویند. کسی که وظیفه دارد آن متن‌ها را بنویسد «نویسنده‌ی متن تجربه کاربر یا UX Writer» است. تجربه‌نویسی زیرمجموعه‌ی طراحی تجربه کاربر و مرحله‌ای از مراحل طراحی UX است.
بگذارید تعریف مختصر و مفیدی را هم از سایتی مرجع در حوزه UX Design ذکر کنم تا تعریف این مفهوم و تخصص جدید کاملا روشن شود.
UX writing is the act of writing copy for user-facing touchpoints.
نوشتن متن تجربه کاربر یعنی نوشتن متن برای تمام قسمت‌هایی از محصول که کاربر با آن‌ها برخورد و تعامل دارد.
تجربه نویسی از کی وارد دیزاین و بخشی از آن شد؟
سوال مهمی که درباره‌ی این تخصص پیش می‌آید این است که چه‌قدر تاریخ دارد و از چه زمانی آغاز شده است؟ یعنی از چه زمانی به تیم‌های طراحی محصول عضو جدیدی به نام نویسنده‌ی متن تجربه کاربر اضافه شد؟
کمتر از ۴ سال است که تخصص و حرفه‌ای جدید به نام UX Writing در طراحی محصول و طراحی تجربه کاربر پیدا شده است. شرکتهای بزرگ مانند گوگل، آمازون و اپل بودند که به تیم‌های طراحی محصول خود نویسنده متن تجربه کاربر را اضافه کردند. بنابراین، UX Writing تخصص و حرفه‌ی بسیار بسیار جدید و به‌روزی است که در آغاز مسیر رشد و تکامل قرار دارد.
اگر می‌خواهید بیشتر با مسیری که یو ایکس رایتینگ تا کنون پیموده است آشنا شوید، «گذشته، حال و آینده تجربه‌نویسی (UX Writing) در استارتاپ‌ها» را بخوانید.
نقش یوایکس رایتینگ در طراحی محصول چیست؟
چرا شرکتهای بزرگ به این رسیدند که نوشتن متن‌های راهنما کار طراح رابط کاربر و تجربه کاربر نیست؟ چرا نیاز بود یک نفر دیگر متن‌ها را بنویسد؟ برای پاسخ دادن به آن دو سوال لازم است مشخص شود متن تجربه کاربر در طراحی محصول چه میکند و چه نقشی دارد. با مثال به شما نشان می‌دهم که وقتی متن‌های راهنما بی‌دقت و به دست آدم غیرمتخصص نوشته شود، چه بلایی سر تجربه کاربر می‌آید.
به دو تصویر زیر نگاه کنید. اولی از کاربر سوالی پرسیده و دو گزینه برای جواب در اختیار او قرار داده است. گزینه‌ی اول «بله، لطفا» است و گزینه‌ی دوم «الان نه». فکر می‌کنید کاربر از خواندن گزینه‌ی اول چه احساسی پیدا میکند؟ مگر اپلیکیشن قرار است به او لطفی کند؟ مگر کاربر باید با اپلیکیشن مودبانه صحبت کند؟ چرا کاربر به اپلیکیشن باید بگوید: لطفا برای من کاری را انجام بده؟! اگر به جای گزینه‌ی اول نوشته می‌شد «Update Now»، واضح‌تر و کاربرپسندتر بود.
آیا شما با خواندن جمله‌ی زیر راهنمایی می‌شوید و می‌فهمید که بعد از این مرحله قرار است چه اتفاقی بیفتد؟ شما اگر به دنبال تبدیل تاریخ امروز باشید که خود اپلیکیشن این کار را کرده است، دیگر چه نیازی است روی تاریخ بزنید؟ این سوال برای شما پیش نمی‌آید که بعد از زدن روی تاریخ چه می‌شود؟ بهتر بود دیزاین کلی صفحه‌ی زیر تغییر می‌کرد و از کاربر خواسته می‌شود تا خودش تاریخ را وارد کند.
پس Ux Writing:
۱. تجربه کاربر را کامل میکند و به دیزاین محصول انسجام و هماهنگی می‌بخشد
همان‌طور که در مثال‌ها مشخص شد، بهترین و مناسب‌ترین رنگ‌ها، فونت‌ها، آیکون‌ها و المان‌های بصری در دیزاین محصول کافی نیست. اگر متن‌ها حساب‌شده و دقیق و براساس نیاز و شناخت از کاربران نوشته نشده باشند، تعامل کاربر با محصول خراب می‌شود و چه بسا کاربر آن قدر ناراحت و ناراضی شود که دیگر از محصول استفاده نکند.
علاوه بر آن، از آنجایی که UX Writer در تیم طراحی محصول وظیفه دارد تا UI Writing را هم انجام دهد، در تمام صفحات سایت یا اپلیکیشن تمام متن‌ها و عبارات یک‌دست، مختصر و مفید، شفاف و منسجم با هم نوشته می‌شوند.
۲. به تیم طراحی محصول کمک میکند تا کاربر و نیازهایش را بهتر بشناسد
نویسندگی متن تجربه کاربر بیش از هر چیز به خلاقیت و تسلط بر زبان نیاز دارد. علاوه بر آن‌ها، نویسنده باید کاربر محصول و ترجیحاتش را هم بشناسد. چون مخاطب آن متن‌ها کاربر است و آن متن‌های راهنما قرار است ارتباط و تعامل میان انسان و ماشین را تسهیل کنند. پس، طراح UI/UX و نویسنده با هم درباره‌ی رفتارها و ترجیحات کاربر تحقیق و تست می‌کنند تا محصول را همدلانه طراحی کنند.
درست است که نویسندگان متن تجربه کاربر نویسنده‌اند نه طراح، عضوی از تیم طراحی محصول هم به حساب می‌آیند. با دیگر اعضا همکاری و برای پیدا کردن راه‌حل‌ها و حل کردن چالش‌های دیزاین با دیگران همراهی و هم‌فکری می‌کنند. شاید مشکلی در دیزاین و پاسخ یکی از نیازهای کاربر نوشتن یک جمله‌ی کوتاه باشد نه یک تصویر یا المان بصری.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
۱. طراح UI/UX الزاما نویسنده نیست و دانش زبانی و خلاقیت کافی برای نوشتن متن‌های تجربه کاربر را ندارد. متن‌های تجربه کاربر باید مختصر و مفید و درنهایت شفافیت و روشنی نوشته شوند. به همین دلیل نیاز است تا متخصص دیگری، UX Writer یا تجربه نویس، آن‌ها را بنویسد.
۲. کلمات، عبارات و متن‌ها درست مانند آیکون‌ها، دکمه‌ها و منوها جزئی از محصول هستند. سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها را فقط تصاویر و طرح‌های گرافیکی جذاب نمی‌کنند.
۳. اگر متن‌های راهنما کاربر را درست راهنمایی نکنند، تعامل و تجربه کاربر مفید و رضایت‌بخشی میان کاربر و محصول شکل نمی‌گیرد. درواقع، محصول کارکرد لازم برای کاربر را نخواهد داشت.
۴. UX Writing تخصصی مستقل از طراحی UI/UX است. در دوره‌‌های طراحی محصول سرفصلی به نام نویسندگی تجربه کاربر وجود ندارد.
۵. اگر کسی می‌خواهد یو ایکس رایتینگ را یاد بگیرد، باید دوره آموزش UX Writing را بگذراند.