Full Stack Developer کیست؟ چه می‌کند؟ چه مهارت‌هایی دارد؟ بازارکار و درآمد توسعه‌دهنده فول استک در ایران و جهان چطور است؟ چرا یک توسعه‌دهنده وب باید طراح و برنامه نویس فول استک شود؟
احتمالا شما هم یک نفر را در فامیل یا اطرافیان دارید که همه به او لقب آچارفرانسه داده باشند. یعنی او کسی است که کم‌وبیش هم برق‌کاری بلد است و هم لوله‌کشی و هم بنایی. در دنیای برنامه‌نویسی و طراحی سایت نیز توسعه‌دهنده‌ای وجود دارد که کم‌وبیش می‌شود به او لقب آچارفرانسه را داد. البته، به‌جای آچارفرانسه به او می‌گویند فول استک دولوپر.
در دنیایی که برنامه‌نویسان معمولا در یک حوزه‌ی مشخص متخصص می‌شوند، برنامه‌نویس و توسعه‌دهنده‌ای که مهارتهای لازم برای کار در چند حوزه را داشته باشد و بتواند به سایر اعضای تیم طراحی محصول دیجیتال (سایت) کمک کند و مشاوره دهد؛ کیمیاست. برنامه‌نویس فول استک همان کیمیا برای تیم‌های طراحی سایت است.
در این مقاله می‌خوام شما را با فول استک دولوپر، وظایف و مهارت‌هایش بیشتر آشنا کنم و درباره‌ی بازارکار و درآمد آن در ایران و جهان نیز اطلاعاتی بدهم.
آنچه در این نوشته خواهیم داشت
توسعه دهنده فول استک کیست؟
برای اینکه یک سایت ساخته شود و کاربران و بازدیدکنندگان بتوانند با آن تعامل داشته باشند، دو قسمت متفاوت باید طراحی و توسعه داده شود: فرانت اند یا Client-side و بک اند یا Server-side. فرانت اند آن قسمتی از سایت است که کاربر می‌بیند. سرور ساید آن قسمتی است که کاربر نمی‌بیند ولی کارایی و عملکرد سایت را ممکن می‌کند. برای توسعه‌ی فرانت اند و بک اند نرم‌افزارها، زبان‌های برنامه‌نویسی، فریمورک‌ها و مهارتهای متفاوتی به‌کار گرفته می‌شود. برهمین‌اساس، طراح یا توسعه‌دهنده سایت یا متخصص توسعه فرانت اند است یا بک اند.
توسعه دهنده فرانت اند حداقل باید بر jQuery & HTML, CSS, JavaScript مسلط باشد. برای توسعه بک اند چون اولین گزینه معمولا زبان PHP است و بعداز آن ASP یا Java یا پایتون، برنامه‌نویس بک اند باید حداقل بر یکی‌از آن زبان‌ها مسلط باشد. از فریمورک‌های معروفی که معمولا توسعه‌دهندگان آنها را یاد می‌گیرند و استفاده می‌کنند، می‌شود به فریمورک بوت استرپ برای توسعه فرانت اند و فریمورک لاراول برای توسعه بک اند اشاره کرد.
باتوجه‌به مقدمه‌ای که گفته شد، به‌زبان‌ساده:
فول استک دولوپر کسی است که دانش، توانایی و مهارتهای لازم برای برنامه‌نویسی و توسعه‌ی فرانت و بک اند سایت را باهم دارد.
البته نباید این‌طور تصور کرد که فول استک دولوپر همه‌ی مهارتهای توسعه‌دهنده سرور ساید و کلاینت ساید را نیاز دارد. باتوجه‌به پیچیدگی هریک‌از آن حوزه‌ها و پیشرفت‌ها و تکنولو‌ژی‌های جدیدی که هرروز وارد دنیای طراحی سایت می‌شود، یک‌نفر نمی‌تواند بر همهچیز مسلط باشد. به‌همین‌دلیل، مفهومی به‌نام فول استک به‌وجود آمده است.
Full Stack چیست؟
اول باید درباره‌ی معنای استک و فول استک بحث کرد و بعد درباره‌ی وظایف و مهارتهای طراح فول استک حرف زد. احتمالا این سوال برای شما هم پیش آمده که استک (Stack) به چه معناست. استک در لغت به‌معنای دسته یا پشته یا دسته‌کردن است. اما استک معنای خاصی در دنیای برنامه‌نویسی دارد. استک به نرم‌افزار و مجموعه اجزا و ابزاری گفته می‌شود که توسعه‌دهنده برای انجام‌دادن کار خاصی از آن استفاده می‌کند. پس،
فول استک به مجموعه نرم‌افزارها و تکنولوژی‌هایی گفته می‌شود که برای توسعه‌دادن و ساختن یک پلتفرم، سایت یا اپلیکیشن استفاده می‌شود.
فول استک‌‌های مختلفی برای توسعه سایت تعریف شده است. هریک‌از آن فول استک‌ها ترکیبی‌از استک‌هایی است که اگر برنامه‌نویس بر آنها مسلط باشد، می‌تواند خودش به‌راحتی فرانت اند و بک اند یک سایت را توسعه دهد. یعنی نیاز نیست فول استک دولوپر همهچیز را برای ساختن سرور ساید و کلاینت ساید یک سایت بلد باشد، کافی است که بر یکی‌از فول استک‌ها مسلط باشد.
درادامه ۳ استک معروف را، که ممکن است یکی‌از آنها برای انجام پروژهای انتخاب شود، معرفی می‌کنم:
-
LAMP stack: سیستم عامل لینوکس (Linux)، وب سرور آپاچی (Apache HTTP Server)، MySQL برای سیستم مدیریت دیتابیس و زبان برنامه‌نویسی PHP.
-
LEMP stack: سیستم عامل لینوکس (Linux)، وب سرور انجین اکس (Nginx)، MySQL برای سیستم مدیریت دیتابیس و زبان برنامه‌نویسی PHP.
-
MEAN stack: پایگاه‌داده مونگو دی بی (MongoDB)، فریمورک سمت سرور اکسپرس جی اس (ExpressJS)، فریمورک سمت کاربر آنگولار (AngularJS) و پلتفرم سمت سرور نود جی اس (Node.js).
برنامه نویس فول استک چه وظایفی دارد؟
نیاز کسب‌وکارها و خواست کاربران در دنیای امروز سایت‌های داینامیک است. سایت‌هایی تعاملی و جذاب که می‌شود به آنها اطلاعات داد و اطلاعات گرفت، یعنی سایت به پایگاه‌داده و ارتباط‌داشتن و تبادل اطلاعات مداوم و سریع با آن نیاز دارد. ازطرف‌دیگر، سهم طراحی تجربه کاربری و طراحی رابط کاربری در وب دیزاین هرروز بیشتر و بیشتر می‌شود. طراحی و توسعه سایت دیگر فقط کدنویسی نیست؛ طراح، فول استک دولوپر، واقعا باید سایت را دیزاین کند. توسعه‌دهنده فول استک باید تفکر دیزاین هم داشته باشد.
برهمین‌اساس، برنامه‌نویس فول استک مجموعه وظایف متفاوتی برعهده دارد و حتی ممکن است رهبری و هدایت تیم طراحی و توسعه‌ی سایت نیز با او باشد:
- طراحی، توسعه و نوشتن کدهای بک اند سایت (و هرآنچه مربوط به درست و سریع عمل‌کردن سرور ساید است یعنی تنظیمات مربوط‌به پایگاه‌داده، سرور و مرورگر)؛
- طراحی و توسعه و نوشتن کدهای سمت کاربر سایت با کمک و همکاری طراحان رابط کاربری و طراحان تجربه کاربری؛
- ارزیابی و بررسی سایت ساخته‌شده (فرانت و بک)، یافتن مشکلات و برطرف‌کردن آنها؛
- اطمینان‌از امنیت و سرعت و کارایی سایت و همچنین رضایت‌بخش‌بودن کاربردپذیری و تجربه کاربری سایت؛
- حل مشکلاتی که در مسیر طراحی و توسعه‌ی سایت یا بعداز آن در عملکرد سایت پیش می‌آید با همکاری و همفکری سایر اعضای تیم و برنامه‌نویسان.
البته، ممکن است براساس اینکه توسعه‌دهنده فول استک در چه پروژهای (بزرگ یا کوچک) کار می‌کند، وظایفش کم یا زیاد شود. ممکن است او یکی‌از فول استک دولوپرهای یک پروژه‌ی بسیار بزرگ باشد یا تنها برنامه‌نویس یک پروژه‌ی کوچک.
درکل، فول استک دولوپر وظیفه دارد از الف تا یای یک سایت را طراحی و توسعه دهد یا بر طراحی و توسعه‌ی آن نظارت و با سایر اعضای تیم همکاری داشته باشد.
فول استک دولوپر وب چه مهارت هایی نیاز دارد؟
کوتاه‌ترین پاسخ این است که طراح فول استک وب به مهارتهای متنوعی نیاز دارد. همان‌طور که از لیست وظایف او مشخص است، برای توسعه‌دهنده فول استک فقط مهارتهای سخت (فول استک‌ها) کافی نیست، او به مهارتهای نرم نیز نیاز دارد. مهم‌ترین و اصلی‌ترین مهارتهای سخت و نرم که فول استک دولوپر باید داشته باشد، موارد زیر است:
- تسلط‌بر زبان نشانه‌گذاری HTML، زبان‌های CSS و جاوااسکریپت برای توسعه‌ی فرانت اند و یکی‌از زبان‌های سمت سرور (که معمولا زبان PHP است)،
- تسلط‌بر کار با پایگاه‌‌های داده SQL & NoSQL و همچنین وب سرورها (که معمولا وب سرور آپاچی است)،
- تسلط‌بر کار با سیستم‌های کنترل ورژن مثل گیت یا GitHub،
- تسلط‌بر طراحی و ساخت API (Application Programming Interface) یا رابط برنامه‌نویسی نرم‌افزار،
- تسلط‌بر کار با حداقل یک فریمورک توسعه‌ی فرانت اند و یک فریمورک توسعه‌ی بک اند،
- آشنایی‌با UI (اصول طراحی رابط کاربری) سایت،
- تفکر دیزاین و آشنایی‌با اصول طراحی گرافیک،
- تسلط‌بر مهارتهای لازم برای مدیریت پروژه و کار تیمی ازجمله ارتباط کلامی، مدیریت زمان و حل مسئله،
- خلاقیت و توجه‌به جزئیات.
بازارکار و درآمد فول استک دولوپر در ایران و جهان چطور است؟
خب، خبر خوب این است که برنامه‌نویس فول استک نگرانی برای استخدام‌شدن ندارد، چه در ایران چه در جهان. افزون‌بر بازارکار عالی، خوشبختانه او درآمد بالایی هم دارد. اگر شغل برنامه‌نویس فول استک را در جابینجا جستجو کنید، به ۱۷۰۷ فرصت شغلی می‌رسید. به این نکته باید دقت کرد که کارفرمایان معمولا برای استخدام توسعه‌دهنده فول استک مهارتهای مشخصی را مدنظر دارند. مثلا، ممکن است پروژهای (کارفرمایی) توسعه‌دهنده فول استکی که بر زبان برنامه‌نویسی جاوا مسلط باشد، نیاز داشته باشد. بااینکه حقوق فول استک دولوپر براساس سابقه‌کار او متغیر است، پایه‌حقوق او در ایران از ۱۶ تا ۲۴میلیون تومان درنظر گرفته می‌شود. (به آگهی استخدام زیر توجه کنید.)
اگر طراح فول استک قصد مهاجرت از ایران را داشته باشد، آیا می‌تواند کار پیدا کند و درآمد مناسبی داشته باشد؟ بله. اگر Full Stack Developer را در indeed جستجو کنید به ۲۶هزار فرصت شغلی در کشورهای مختلف جهان می‌رسید. فقط در لینکدین، بیش‌از ۴۳هزار کسب‌وکار و شرکت آمریکایی به‌دنبال فول استک دولوپر می‌گردند. متوسط حقوق سالانه‌ی یک برنامه‌نویس فول استک در آمریکا تقریبا ۱۰۹هزار دلار، در انگلستان ۵۰هزار پوند و در آلمان ۶۳هزار یورو است.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
۱. فول استک دولوپر کسی است که مهارتهای کافی را برای توسعه‌ی فرانت اند و بک اند سایت باهم دارد.
۲. توسعه‌دهنده فول استک کار سخت و پیچیده‌ای دارد. او علاوه‌بر فول استک‌ها، باید با آخرین و به‌روزترین تکنولوژی‌ها و پیشرفت‌های فنی در توسعه‌ی سایت کاملا آشنا باشد.
۳. طراح فول استک وب امنیت شغلی و درآمد بالایی در ایران و جهان دارد. او این شانس را دارد که هم در پروژه‌های کوچک و هم پروژه‌های بزرگ استخدام شود یا به‌عنوان دولوپر فول استک فریلنسر کار کند.
۴. برنامه‌نویس فول استک علاوه‌بر اینکه باید زبان‌های برنامه‌نویسی اساسی و فریمورک‌های مهم و اصلی (استک‌ها) برای توسعه‌ی فرانت و بک اند سایت را کاملا بلد باشد، لازم است اصول دیزاین را نیز بداند. (بهتر است توسعه‌دهنده طراحی رابط کاربری را یاد گرفته باشد.)
۵. اگر از خودتان می‌پرسید که چطور می‌شود فول استک دولوپر شد؛ برای شروع، یک راه منطقی این است که اول دوره آموزش طراحی سایت و بعد دوره PHP را بگذرانید تا دانش و مهارتهای پایه‌ای برای طراحی سایت را یاد بگیرید.
۶. بعداز گذراندن آن دو دوره، ادامه‌ی مسیر به طراح سایت بستگی دارد که کدام فریمورک‌ها و تکنولوژی‌ها (فول استک) را یاد بگیرد.