زبان برنامه‌نویسی پایتون (Python) بهتر است یا زبان روبی (Ruby)؟ آیا پایتون شباهتی هم با زبان برنامه‌نویسی روبی دارد؟ این دو چه تفاوت‌هایی باهم دارند؟ برای اینکه به سوال اول جواب دهیم، باید این دو زبان برنامه‌نویسی را بایکدیگر مقایسه کنیم.
مقایسه‌ی زبان‌های مختلف برنامه‌نویسی بحث جدیدی نیست. هر زبان برنامه‌نویسی ویژگی‌ها، نقاط قوت و ضعف خاص خودش را دارد. هر زبانی برای هر کاری مناسب نیست. برنامه‌نویس و توسعه‌دهنده باید زبان برنامه‌نویسی کاری را که می‌خواهد انجام دهد پیدا کند. این انتخاب در موفقیت‌آمیزبودن یا نبودن پروژه‌های برنامه‌نویس و توسعه‌دهنده بسیار مهم است.
اگر برنامه‌نویس تازه‌کار نباشد و بخواهد علاوه‌بر زبان‌های برنامه‌نویسی که می‌داند و با آن‌ها کار کرده است، زبان جدیدی یاد بگیرد؛ بازهم باید ازمیان زبان‌ها یکی را انتخاب کند. زبان‌های برنامه‌نویسی کم نیستند. اتفاقا این زبان‌ها فهرست بلندبالایی دارند. همه‌ی این دلایل، مقایسه زبان‌های برنامه‌نویسی باهم را مهم می‌کند. این نوشته به مقایسه‌ی دو زبان برنامه‌نویسی بسیار مهم و پرکاربرد (Python vs Ruby) اختصاص دارد. درادامه، اول پایتون و روبی را تعریف می‌کنم و بعد درباره‌ی شباهت‌ها و تفاوت‌های این دو زبان حرف می‌زنم.
آنچه در این نوشته خواهیم داشت
مقایسه پایتون و روبی
همه‌ی زبان‌های برنامه‌نویسی باهم ابداع نشدند. این زبان‌ها کم‌کم و درگذر زمان پیشرفت کردند و متنوع شدند. هرکدام از این زبان ها برای پاسخ‌دادن به نیاز‌های مشخصی به بازار عرضه شدند. به‌اعتبار زبان‌های مختلف میشود برنامه‌نویسی را نیز به انواع مختلف تقسیم کرد. برای مثال در دنیای برنامه‌نویسی، برنامه‌نویسی اعلانی وجود دارد که دربرابر برنامه‌نویسی دستوری قرار می‌گیرد. یا نوع دیگر، برنامه‌نویسی فانکشنال است.
پایتون یکی از زبان‌های برنامه‌نویسی فانکشنال است که زبانی سطح بالا، شئ‌گرا، Open Source و تفسیری است. دستورها و کدهای پایتون ساده و پویاست. همچنین یادگیری زبان پایتون درمقایسه با سایر زبان‌های برنامه‌نویسی سطح‌بالا بسیار آسان‌تر است. پایتون بسیار کاربردی است و محبوبیت ویژه‌ای میان برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان وب دارد.
روبی زبانی سطح بالا، شئ‌گرا، Open Source و تفسیری است. روبی زبان پیچیده‌ای است که تمرکز اصلی‌اش بر کارایی است. این زبان را میشود در پارادایم‌های مختلف برنامه‌نویسی قرار داد، یعنی این زبان هم فانکشنال است و هم رویه‌ای. روبی تحت‌تاثیر و با نگاه به زبان‌های دیگری مانند Perl and Smalltalk ساخته شده است.
ظاهر کدهای پایتون به این شکل است:
message = "Hello World!" print(message)
colors = {1 : 'red', 2 : 'green', 3 : 'blue' }
print(colors[1]) #red
ظاهر کدهای روبی این شکلی است:
message = "Hello World!" puts(message)
colors = { 1 => 'red', 2 => 'green', 3 => 'blue'}
puts(colors[1]) #red
از تعریف این دو زبان برنامه‌نویسی، شباهتهای اولیه‌ی آن‌ها مشخص میشود. اما خب همه‌ی شباهتهای پایتون و روبی ظاهری نیست و این دو زبان برنامه‌نویسی بیش از این‌ها شباهت دارند.
شباهت های زبان برنامه نویسی پایتون و روبی
- پایتون و روبی هر دو زبان سطح بالایی هستند. یعنی هم پایتون و هم روبی به زبان انسان نزدیک‌اند.
- پایتون و روبی هردو زبان‌های برنامه‌نویسی سمت سرور (server-side scripting language) هستند.
- پایتون و روبی سینتکس ساده‌ای دارند که به‌راحتی خوانده میشود.
- پایتون و روبی با تمام نسخه‌های سیستم عامل Unix و همچنین ویندوز و Mac OS سازگارند.
- شی‌گرا بودن و اشیا در هردوی این زبان‌ها بسیار محوری و مهم است.
بله، شباهتهای پایتون و روبی خیلی زیاد نیستند. اما تا بخواهید این دو زبان باهم تفاوت دارند. در عنوان بعدی مهم‌ترین تفاوت‌های پایتون و روبی را برای شما فهرست می‌کنم.
اگر علاقه‌مند هستید تا بدانید در مصاحبه استخدامی پایتون چه سوالاتی از برنامه‌نویس پایتون پرسیده میشود، «مهم ترین سوالات مصاحبه استخدامی پایتون در سال ٢٠٢٢ (٣٠ سوال همراه با پاسخ کامل)» را بخوانید.
تفاوت های پایتون و روبی
- اولین تفاوت به کاربردهای پایتون و روبی مربوط میشود. درواقع پایتون زبانی است برای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین و درکل تحلیل‌داده‌ی علمی و scientific programming. در حالی که روبی کاربردی در هوش مصنوعی ندارد. برعکس کاربرد اصلی روبی در توسعه وب و برنامه‌نویسی فانکشنال است.
- درست است که پایتون و روبی هردو زبان‌های شی‌گرا هستند، اما هردو به یک اندازه شی‌گرا نیستند. روبی زبانی کاملا شی‌گراست. پایتون درمقایسه با زبان روبی به‌تمامی شی‌گرا نیست.
- سومین تفاوت بسیار مهم پایتون و روبی درتعداد کتابخانههای آن‌هاست. تعداد کتابخانههای روبی درمقایسه با پایتون بسیار کم است.
- تفاوت دیگر به امکان اشکالیابی یا Debugging در پایتون و روبی مربوط است. روند اشکالیابی در کدهای پایتون به‌مراتب راحت‌تر و سریع‌تر از کدهای نوشته‌شده با زبان روبی است.
- از کد ادیتورهای (IDE) مختلفی میشود برای برنامه‌نویسی با پایتون استفاده کرد. اما برای روبی فقط یک کد ادیتور وجود دارد: Eclipse IDE.
- اساسا پایتون را با کلید‌واژه‌های سرعت، کارایی، تمیزی و خوانایی کدها می‌شناسند و روبی را با کلید‌واژه‌های قدرت، کارایی و انعطا‌ف‌پذیری (مخصوصا در طراحی و توسعه وب) می‌شناسند.
- زبان پایتون از داده‌های نوع تاپل (Tuple) پشتیبانی می‌کند ولی زبان روبی این قابلیت را ندارد. تاپل‌ها در پایتون مجموعه‌ای از آیتم‌ها هستند که درقالب یک متغیر جمع‌آوری شده‌اند. نکته‌ی مهم و کاربردی درباره‌ی تاپل‌ها این است که آیتم‌های درون آن غیرقابل‌تغییر‌ند.
- زبان برنامه‌نویسی پایتون محبوب‌ترین زبان برنامه‌نویسی در دنیاست. براساس فهرست راهنمای TIOBE پایتون محبوب‌ترین زبان درمیان برنامه‌نویسان و توسعه‌دهندگان دنیاست، درحالی‌که روبی در رتبه‌ی ۱۵ این فهرست قرار گرفته است.
- آخرین تفاوت مهم پایتون و روبی به دستمزد برنامه‌نویس و توسعه‌دهنده‌ی این زبان‌ها مربوط است. براساس داده‌های سایت glassdoor.com، دستمزد سالیانه‌ی توسعه‌دهنده روبی از پایتون در آمریکا بیشتر است.
پایتون بهتر است یا روبی؟
خب زمان آن فرارسید تا به سوال اصلی جواب دهیم: پایتون بهتر است یا روبی؟ پاسخ این سوال براساس پاسخ سوال دیگری مشخص میشود: برای چه کاری می‌خواهید برنامه‌نویسی کنید؟ اگر می‌خواهید وارد دنیای هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و تحلیل‌داده شوید؛ پایتون بهتر است. درواقع، پایتون انتخاب علاقه‌مندان به حوزه‌های هوش مصنوعی است. اما اگر می‌خواهید در حوزه‌ی توسعه وب فعالیت کنید، روبی درمقایسه با پایتون انتخاب بهتری است.
در دنیا از هردوی این زبان‌ها درجای خودش استفاده میشود. مثلا، شرکت‌های Google, Dropbox, Instagram, Mozilla, Yahoo از پایتون استفاده می‌کنند. Apple, GitHub, Twitter, Hulu نیز شرکت‌هایی هستند که از زبان روبی استفاده می‌کنند. بنابراین، عامل تعیین‌کننده این است که قرار است با این دو زبان چه‌چیزی نوشته شود و چرا.
قبل از اینکه این مطلب را تمام کنم، بهتر است نکاتی را درباه‌ی مخترعان این دو زبان بگویم:
- پایتون در سال ۱۹۹۱ و به‌دست Guido van Rossum، برنامه‌نویس هلندی، ابداع شده است.
- روبی در سال ۱۹۹۵ و به‌دست Yukihiro Matsumoto، برنامه‌نویس ژاپنی، ساخته شده است. خالق زبان روبی جمله‌ی بسیار جالبی درباره‌ی این زبان برنامه‌نویسی گفته است:
Ruby is simple in appearance, but is very complex inside, just like our human body.
روبی درظاهر ساده است، اما درباطن بسیار پیچیده است؛ درست مانند بدن انسان.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
۱. زبان‌های برنامه‌نویسی متنوع هستند و هرکدام برای انجام‌دادن بعضی پروژه‌ها انتخاب بهتری هستند.
۲. پایتون (Python) و روبی (Ruby) دو زبان برنامه‌نویسی هستند که به‌رغم شباهتهای ظاهری، به دو دنیای کاملا متفاوت تعلق دارند.
۳. اگر شما تازه می‌خواهید وارد دنیای برنامه‌نویسی شوید و هدفتان از برنامه‌نویسی ورود به دنیای هوش مصنوعی و یادگیری ماشین است، باید بروید دنبال آموزش پایتون. اما اگر می‌خواهید در حوزه‌ی برنامه‌نویسی بک اند فعالیت کنید، بروید دنبال روبی.
برای نوشتن این محتوا از منابع زیر کمک گرفته شده است: