طراحی محصول برای کودکان موضوعی است که کمتر جایی درباره آن صحبت شده است. طبق آمار اکثر کودکان در ایالات متحده از دستگاه‌های دیجیتال فعالانه استفاده می‌کنند، و بسیاری از آنها گوشی‌های هوشمند یا تبلت شخصی دارند. تعداد کاربران جوان به‌مرور زمان در حال افزایش است. و طراحی برای این گروه از مخاطبان کوچک و جذاب، تا حدی چالشی و یک مسئولیت سنگین است.
محصولات دیجیتالی که به‌طور خاص برای کودکان طراحی می‌شوند، قطعا با سایر محصولات دیجیتالی که برای افراد عادی طراحی شده، متفاوت و همچنین از حساسیت بسیار بالایی برخوردار است. در نتیجه به‌عنوان یک طراح محصول، آشنایی با نیازهای کودکان در یک محصول دیجیتال، شناخت روحیات آنها و طراحی محصولی مناسب که انتظارات والدین را هم برآورده کند، کار سخت و پیچیده‌ای است.
این مقاله از مجموعه مقالات آموزش طراحی محصول، راهنمایی جامع درباره طراحی محصول مخصوص کودکان است.
آنچه در این نوشته خواهیم داشت
چه نوع محتوایی برای کودکان جذاب است؟
نرم‌افزارهای آموزشی و محتوای ویدئویی از محبوب‌ترین ابزارهای دیجیتال برای کودکان هستند. دلیل اصلی استفاده کودکان از محصولات دیجیتال سرگرمی است. بنابراین جای تعجب نیست اگر بگوییم بازی‌های کامپیوتری، پلتفرم‌های سرگرمی و وبسایت‌های سرگرم‌کننده هم جزو محبوب‌ترین محصولات دیجیتال برای کودکان باشند.
یکی دیگر از دلایل استفاده کودکان از ابزارهای دیجیتال، یادگیری است. طراحی محصولی که برای کودکان آموزش‌دهنده باشد و درعین‌حال آنها را سرگرم نگه دارد کار آسانی نیست. اما اگر به‌درستی انجام شود، شانس موفقیت آن محصول در ایجاد یک تجربه کاربری عالی بسیار بالا خواهد بود.
تفاوت طراحی محصول برای کودکان و بزرگسالان
تفاوت‌های فیزیکی:
تفاوت‌های فیزیکی کودکان و بزرگسالان اولین موضوعی است که هنگام طراحی برای کودکان باید در نظر گرفته شود. مهارت‌های حرکتی کودکان (به ویژه در سنین کمتر) با مهارت‌های سایر گروه‌های سنی متفاوت است. برای مثال، کودکان در سنین کمتر به‌کندی تایپ می‌کنند یا کنترل محدودتری روی ماوس دارند. این چیزی است که طراحان باید هنگام ایجاد رابط کاربری برای کودکان به آن توجه کنند.
تفاوت‌های شناختی:
توانایی‌های ذهنی کودکان با بزرگسالان کاملا متفاوت است. کودکان به سرعت تمرکزشان را از دست می‌دهند یا به‌سرعت حوصله‌شان سر می‌رود و به طور کلی، به‌اندازه بزرگسالان صبور نیستند. کودکان از تعامل لذت می‌برند. بنابراین برای حفظ توجه کاربران کوچکتان، طراحی خود را باید به‌شکلی انجام دهید که آنها را درگیر نگه دارد. مثلا چالش‌های کوچکی را درقالب بازی طراحی کنید که آن را حل کنند و به‌طور مداوم به آنها بازخورد داده شود. علاوه‌براین برخلاف بزرگسالان، کودکان از انیمیشن‌ها و افکت‌های صوتی خوششان می‌آید.
رعایت نکات امنیتی:
محتوای برنامه و تبلیغات آن به‌هیچ‌وجه نباید فریب‌دهنده باشد. کودکان به‌سختی محتوای واقعی را از محتوای تبلیغاتی تشخیص می‌دهند. طراحی محصول برای کودکان باید کاملا صادقانه و شفاف انجام شود. کودکان و والدین آنها باید دید روشنی از محصول داشته باشند و بدانند قرار است در این محصول چه نوع محتوایی نمایش داده شود. این موضوع به‌ویژه درمورد محتوای تبلیغاتی درون‌برنامه‌ای بسیار مهم است.
۶ اصل برای طراحی بهتر UX برای کودکان
۱. طراحی دقیقا مطابق با نیاز گروه سنی هدف باشد
کودکان به سرعت رشد می‌کنند. بنابراین، برای طراحی بهتر، کودکان را به گروه‌های سنی کوچک‌تر تقسیم و مخاطب خود را تعریف کنید. به عنوان مثال، یک اپلیکیشن آموزشی برای کودکان پیش‌دبستانی نیازها و امکانات متفاوتی نسبت به یک اپلیکیشن آموزشی برای کودکان دبستانی دارد. این تفاوت‌ها به طراحان کمک می‌کند تا تجربه کاربری بهتری برای هر گروه سنی فراهم کنند.
۲. پالت رنگی و فونت مناسب کودکان باشد
فونت‌هایی که برای کودکان استفاده می‌شوند، باید خوانا و زیبا باشند. همچنین، انتخاب رنگ‌های جذاب و روشن که با محتوای محصول هماهنگ باشند، توجه کودکان را جلب و احساس خوشایندی را به آنها القا می‌کند.
۳. یک کاراکتر همراه طراحی کنید
طراحی یک شخصیت کمک‌کننده و همراه دوست‌داشتنی در محصولات دیجیتال برای کودکان ایده خوبی است. این کاراکتر، کودکان را در استفاده از محصول هدایت و تجربه هیجان‌انگیزی را برای آنها خلق کند.
۴. بازخورد و پاداش مداوم ارائه شود
همانطور که قبلاً هم گفته شد، کودکان به دلیل ویژگی‌های سنی خود، سریع‌تر از بزرگسالان تمرکز و انگیزه‌شان را از دست می‌دهند. طراح محصول می‌تواند به حل این مشکل کمک کند. استفاده از عناصری مانند نشانگرهای پیشرفت و موفقیت ایده خوبی است. این المان‌ها به کودکان می‌گویند که چقدر پیشرفت کرده‌اند و چه کارهایی انجام داده‌اند. همچنین، باید از طریق عناصر رابط کاربری، به‌طور مداوم با کودکان صحبت و آنها را به بازی‌کردن و تعامل با محصول ترغیب کرد.
۵. همه‌چیز تا حد امکان ساده باشد
کودکان، مانند کاربران بزرگسال، دانش خود را براساس تجربیات آنلاین قبلی‌شان به‌دست می‌آورند. بنابراین به جای ابداع رابط‌های کاربری جدید برای کودکان، از روش‌های معمول و طرح‌های آشنا استفاده کنید. به یاد داشته باشید کاربران شما ممکن است در سنی باشند که نتوانند بخوانند، بنابراین باید تجربه‌ای را ایجاد کنید که استفاده از محصول برای آنها آسان باشد.
۶. والدین را فراموش نکنید
زمانی‌که محصولی را برای کودکان طراحی می‌کنید، باید همیشه به والدین هم فکر کنید. والدین حساسیت بسیار بالایی درمورد محصولی که کودکشان با آن تعامل دارد، به‌خرج می‌دهند. آنها انتقادات و شکایات خود از یک محصول را به‌شکل بی‌رحمانه‌ای ابراز می‌کنند. علاوه‌براین، محصولی که برای کودکان طراحی می‌شود باید این اطمینان را به والدین بدهد که حریم خصوصی و اطلاعات شخصی فرزندانشان محفوظ است.
بیشتر بخوانید: “۵ اصل اساسی در طراحی محصول [راهنمای جامع]“
تحقیقات UX مخصوص کودکان
تحقیقات UX برای محصولات مخصوص کودکان، نیازمند رویکردهای خاص و دقیقی است تا به نیازها و تمایلات این گروه مخاطبان پاسخ دهد و تجربه مثبتی را فراهم کند. در این بخش به برخی از نکات کلیدی مربوط به تحقیقات UX برای محصولات کودکان اشاره شده است:
شناخت نیازهای کودکان
تحقیقات UX برای محصولات کودکان باید براساس نیازها، تمایلات، و رفتارهای آنها انجام شود. این تحقیقات شامل بررسی روتین استفاده از دستگاه‌های دیجیتال، نیازهای آموزشی و سرگرمی و فهم عملکرد شناختی آنها می‌شود.
تفاوت‌های سنی
محققان UX باید در تحقیقات خود به تفاوت توانمندی‌ها و نیازهای کودکان در گروه‌های سنی مختلف توجه کنند. مثلاً، بازی برای کودکان پیش‌دبستانی باید ساده‌تر و با گرافیکی رنگارنگ باشد درحالی‌که بازی برای نوجوانان باید بیشتر بر چالش و عمق داستان تمرکز داشته باشد.
احساسات و رفتارها
تحقیقات UX برای محصولات کودکان باید به درک احساسات، ترس‌ها و انگیزه‌های آنها کمک کند.
تحلیل بازخوردها
جمع‌آوری و تحلیل بازخوردهای مستقیم از کودکان و والدین یکی دیگر از مراحل مهم در تحقیقات UX مخصوص کودکان است. این بازخوردها اطلاعات بیشتری درباره نقاط قوت و ضعف محصولات فراهم و کمک می‌کنند تا بهبود لازم اعمال شود.
آزمون و ارزیابی محصول
از تحقیقات UX برای آزمون و ارزیابی محصولات با کودکان استفاده کنید تا مطمئن شوید محصولات به‌درستی با نیازها و توانمندی‌های آنها همخوانی دارند و تجربه کاربر مطلوبی را فراهم می‌کنند.
مثال‌هایی از تجربه کاربری جذاب برای کودکان
اگر طراحی محصول برای کودکان موضوعی جدید برای شماست، در این بخش چند نمونه از طراحی‌های جذاب و استاندارد برای کودکان آورده شده است تا از آنها ایده بگیرید.
Perfect Pitch Toddler
این مجموعه بازی‌ها برای کودکان نوپا طراحی شده است تا گوش موسیقیایی آنها را تقویت کند. این مثال خوبی از این است که تجربه کاربری توسعه شناختی را در نظر گرفته است. کودکان در سنین پایین‌تر نمی‌توانند بخوانند و حفظ کنند، بنابراین بازی از حیوانات برای نمایش نت‌ها استفاده می‌کند و ساده‌ترین الگوهای رابط کاربری را استفاده می‌کند که حتی کوچک‌ترین کودکان هم متوجه می‌شوند.
My Teeth app
این برنامه که به کودکان یاد می‌دهد چگونه دندان‌های خود را درست مسواک بزنند، از اصول تجربه کاربر برای کودکان استفاده می‌کند. تصاویر روشن، شخصیت‌های راهنما و جذاب و فونت‌های بزرگ و قابل خواندن، دقیقا آن چیزی است که کودکان برای تمرکز و درعین‌حال سرگرم ماندن نیاز دارند.
BOOKR Class
این وب اپلیکیشن کودکان را به کتاب‌‌خوانی تشویق می‌کند. سازندگان این محصول در اجرای شیوه بازخورد و پاداش که قبل‌تر درباره آن صحبت کردیم، عالی عمل کرده‌اند.
فیلیمو مدرسه
فیلیمو مدرسه یکی از محصولات ایرانی موفق برای کودکان است. تمرکز این محصول آموزشی بر گروه سنی پیش‌دبستانی تا پایه نهم است که علاوه‌بر آموزش دروس این گروه سنی، آموزش‌های مهارتی مثل زبان انگلیسی و مهارت‌های زندگی را هم پوشش می‌دهد. از مزایای این محصول این است که استفاده از آن برای کودکان مناطق محروم ایران رایگان است. همچنین برای فراهم کردن یک محیط آموزشی زنده و پویا، امکان تعامل مستقیم کودک با معلم ایجاد شده است.
کلام آخر
طراحی محصول برای کودکان کار بسیار حساسی است. چرا؟ چون کودکان نیازمند محصولی هستند که کاملا مناسب برای گروه سنی‌شان، جذاب و سرگرم‌کننده باشد و از همه مهم‌تر ایمن باشد.
متاسفانه شرکت‌های ایرانی کمی به تولید محصول دیجیتال برای کودکان پرداخته‌اند. اما آن چیزی که اهمیت دارد این است: اگر طراحی محصول را به‌شکل کاملا اصولی یاد بگیرید، طراحی محصول برای کودکان یکی از لذت‌بخش‌ترین تجربه‌های کاری شما خواهد بود.