قانون یا اصل پستِل (پاستِل) چیست؟
آیا این قانون نیز مانند دیگر قوانین در UI/UX دیزاین حاصل تحقیقات روان‌شناسی است؟
چرا در طراحی UI و طراحی UX محصولات دیجیتال باید از این قانون پیروی کرد؟
قانون پستل چه کاربردهایی در طراحی محصول دارد؟
مهمترین قوانین در UI/UX دیزاین برپایه‌ی نظریه‌های روان‌شناختی‌اند. این قوانین نتیجه‌ی تحقیقات روان‌شناسان معروف و یافته‌ی آزمایش‌های علمی آن‌ها است.
این قوانین به بهبود طراحی UI/UX کمک می‌کند و هر دیزاینری باید با کاربردهای مهمترین قوانین در دیزاین که برپایه‌ی نظریه‌های روان‌شناختی‌اند، آشنا باشد.
اما قانونی که در این مطلب آن را معرفی می‌کنیم، قانون پستل/پاستل یا پوستل (Postel’s Law)، ریشه در علم روان‌شناسی ندارد و آن را یک دانشمند علوم کامپیوتر طرح کرده است.
اگر به یادگیری دیزاین محصولات دیجیتال علاقه دارید یا طراح UI/UX هستید و می‌خواهید بهتر و حرفه‌ای‌تر طراحی کنید، خواندن این مطلب را ازدست ندهید.
آنچه در این نوشته خواهیم داشت
قانون پستل چیست؟
جان پاستل (Jon Postel) از مهمترین و تأثیرگذارترین چهره‌ها و دانشمندان فناوری اطلاعات و علوم کامپیوتر است. به او خدای اینترنت لقب داده بودند. او مبدع بسیاری از استانداردها و پروتکل‌هایی است که انتقال اطلاعات بر بستر اینترنت و تعامل انسان‌ها با آن را ممکن و تسهیل کرده است.
تأثیر فنی جان پاستل را می‌شود در بسیاری از پروتکل‌هایی که اینترنت را می‌سازند مشاهده کرد: TCP/IP نحوه‌ی انتقال داده‌ها از طریق یک شبکه را تعیین می‌کند، SMTP به ما امکان می‌دهد تا ایمیل ارسال کنیم و DNS، سامانه نام دامنه، به مردم کمک می‌کند تا اینترنت را درک کنند.
قانون پاستل نیز دراصل، به طراحی و پایداری یک شبکه مربوط می‌شود و برای اولین‌بار درارتباط با مجموعه پروتکل‌های TCP/IP طرح شد.
تاریخچه طراحی سایت و اینترنت تکاملی است. به این معنی که همه‌چیز از آغاز این‌قدر پیشرفته و راحت نبوده است.
وصل‌کردن کامپیوترها در سراسر جهان و انتقال داده میان آن‌ها با این ممکن شد که شبکه‌ی جهانی اینترنت پایداری و انعطاف‌پذیری زیادی در ارسال و دریافت انواع اطلاعات داشته باشد.
پایداری و انعطاف‌پذیری شبکه یا سیستم به این معنی است که این سیستم می‌تواند ورودی‌های متنوع را (حتی اگر ورودی‌ها ناقص یا نامتعارف یا اشتباه باشند) دریافت کند و به‌جای اینکه از کار بیفتد یا به‌خاطر نقص ورودی‌ها متوقف شود، ورودی‌ها را درصورت امکان تفسیر، پاکسازی یا اصلاح کند.
بنابراین سیستم، پایدار و فعال و پاسخگو باقی می‌ماند و خطاها را رفع می‌کند.
مجموعه پروتکل‌های TCP/IP نیز دقیقا چنین شبکه‌ای را می‌سازند. براساس این پروتکل‌ها داده‌ها ازطریق اینترنت طبق یک الگوی مشخص ارسال می‌‌شوند و سیستم دریافت‌کننده، می‌تواند انواع مختلف ورودی‌ها را بپذیرد. داده‌ای گم نمی‌شود و اگر نقصی در آن وجود داشته باشد شناسایی و برطرف می‌شود.
طراحی محصولات دیجیتال هم باید همین‌طور باشد و تعاملی پایدار و انعطاف‌پذیر را برای انسان‌ها بسازد.
به‌عبارت‌دیگر، وبسایت و اپلیکیشن باید طوری طراحی شده باشد که انواع ورودی‌ها را بپذیرد و اگر ورودی ناقص یا اشتباه بود به تعامل با کاربر ادامه دهد و او را راهنمایی کند تا نقص و اشتباه برطرف شود.
بر همین اساس است که به قانون پاستل اصل پایداری و انعطاف‌پذیری می‌گویند. خود او این‌طور این قانون را خلاصه کرده است:
در پذیرش سخاوت داشته باشید و در بازپس‌دادن خسیس باشید.
چرا قانون پاستل در UI/UX اهمیت دارد؟
از قانون پستل چهار نکته کلیدی می‌شود استخراج کرد که در طراحی UI/UX هم کاربردی است:
۱. همدلی و همراهی با کاربران اینترنت و محصولات دیجیتال: انسان‌ها ممکن است در تعامل با سیستم یا محصولات دیجیتال اشتباه کنند یا دستورالعمل‌ها را رعایت نکنند. نباید آن‌ها را سرزنش کرد یا به‌خاطر یک اشتباه از ادامه‌ی فعالیت و تعامل بازداشت.
برعکس، این سیستم یا محصول است که باید آن‌قدر انعطاف‌پذیر طراحی شده باشد که خطاها را شناسایی و به کاربران کمک کند تا آن‌ها را برطرف کنند.
۲. دسترسی‌پذیری: شبکه یا محصول و رابط‌های کاربر باید برای تعامل همه‌ی انسان‌ها و دستگاه‌ها طراحی شده باشد. انسان‌های کم‌بینا یا کسانی‌که به اینترنت پرسرعت دسترسی ندارند نیز حق دارند از اینترنت و محصولات دیجیتال استفاده کنند.
۳. دریافت و پذیرش انواع ورودی‌ها: سیستم، وبسایت یا اپلیکیشن باید طوری طراحی شده باشد تا ورودی‌های متغیر را از کاربران بپذیرید و آن‌ها را برای ادامه‌ی کار و رساندن کاربر به نتیجه‌ی نهایی ترجمه کند.
به همین دلیل است که دیزاینر در طراحی محصول باید محدوده‌ای برای داده‌های ورودی تعریف کرده باشد تا بازخورد واضحی (صحیح یا نادرست‌بودن و شیوه‌ی اصلاح) در این مورد به کاربر ارائه شود.
۴. پیش‌بینی و برنامه‌ریزی: طراح شبکه یا محصول در هر پروژه‌ای با هر مقیاسی باید براساس پیش‌بینی حداکثری خطاها و برنامه‌ریزی برای جلوگیری و رفع‌شان پیش رود.
کاربران همیشه رفتار پیش‌بینی‌پذیری ندارند. ممکن است اشتباه کنند، از فرمت‌های مختلف استفاده کنند یا دستورالعمل‌ها را رعایت نکنند. طراحی سخت‌گیرانه آن‌ها را از تعامل ناامید می‌کند. به همین دلیل است که طراح UI/UX باید همه‌ی سناریوهای ممکن را درنظر گرفته باشد.
قانون پاستل در طراحی محصول مهم و کاربردی است چون به طراح کمک می‌کند تا انعطاف‌پذیر طراحی کند. طراحی تجربه کاربر و رابط کاربر انعطاف‌پذیر و پایدار سبب می‌شود تا
-
بار ذهنی کاربر در تعامل با محصول و درنتیجه خطاهای کاربر در تعامل با محصول کم شود،
-
تجربه‌ای فراگیرتر برای کاربران مختلف ساخته شود و
-
رضایت کاربران از تعامل با محصول افزایش پیدا کند.
قانون پستل در طراحی UI/UX چه کاربردهایی دارد؟
طراحی محصول انسان‌محور است. یعنی رابط‌های کاربر و تجربه کاربری برای انسان‌ها و برآوردن نیازهای آنان طراحی می‌شود.
انسان‌محوری پایه و اساس طراحی UX است. قانون پاستل نیز انسان‌محور است. به همین دلیل است که می‌شود کاربرد این قانون در طراحی محصول را در یک جمله خلاصه کرد:
رابط‌ها و تعامل‌ها را باید جوری طراحی کرد که ورودی‌های مختلف را بپذیرد و با آن‌ها سازگار باشد اما خروجی‌هایی ساده، واضح و قابل پیش‌بینی ارائه دهد.
طراحان UI/UX برای تضمین انعطاف‌پذیری محصول باید آن کاربرد را در موارد زیر رعایت کنند تا محصولی انعطاف‌پذیر و پایدار بسازند.
۱. طراحی قابل‌دسترس و جامع‌نگر
مهمترین کاربرد قانون پستل کمک به دیزاینر محصول است تا محصول را برای تعامل همه‌ی افراد با توانایی‌های جسمی و روانی مختلف (ازجمله کاربرانی که اختلالات بینایی یا شنوایی یا حسی-حرکتی دارند) و امکانات متفاوت طراحی کند.
این طراحی جامع‌نگر با استفاده از فناوری‌های کمکی در وبسایت یا اپلیکیشن ممکن می‌شود. فناوری‌های کمکی به کسانی‌که اختلالات بینایی یا حرکتی دارند نیز امکان می‌دهد تا با محصول تعامل داشته باشند.
۲. راهنمایی دوستانه‌ی کاربر و ارائه‌ی بازخورد به او
سخاوتمندبودن در قانون پاستل به پذیرش انواع مقادیر ورودی مانند نام، آدرس ایمیل و شماره موبایل و اطلاعاتی از این جنس اشاره دارد.
یکی از قوانین مهم در طراحی محصول این است که تا جای ممکن باید از بروز خطا هنگام دریافت چنین ورودی‌هایی جلوگیری کرد.
پس، تعامل و رابط‌ها را باید طوری طراحی کنید که انواع ورودی‌ها در فرمت‌های مختلف را از کاربر دریافت کنند و بپذیرند.
برای نمونه، وقتی از کاربر شماره‌موبایل می‌خواهید، نباید فقط ارقام فارسی پذیرفته باشد. این کار را سخت می‌کند. بنابراین، لازم است همه‌ی این فرمت‌ها دریافت و پذیرفته شود:
۰۹۱۲۲۱۲۶۷۵۴
09122126754
0912-212-67-54
درباره‌ی ورودی تاریخ و آدرس ایمیل هم همین‌طور است. تمامی فرمت‌های ممکن که کاربران ممکن است تاریخ را وارد کنند باید پذیرفته باشد.
درباره‌ی ایمیل نیز بهتر است فاصله‌ها(ی میان کاراکترها) را حذف و اصلاح خودکار را ممکن شود و حساسیت به بزرگ یا کوچک‌بودن حروف برداشته شود.
همان‌طور که مهم است گزینه‌های کاربر را در ورود اطلاعات محدود نکنید و در این مورد سخاوتمند باشید، خروجی‌ها باید ساده، واضح و کمک‌کننده باشند.
یعنی بازخوردی که کاربر در هر مرحله از تعامل با محصول می‌گیرد نباید غیرضروری و گیج‌کننده باشد.
۳. دیزاین انسان‌محور فرم‌ها
باید کاربر را برای پرکردن هر فرم همراهی کرد. علاوه‌براینکه، فیلدهای فرم در دریافت مقادیر باید انعطاف‌پذیر باشد، بهتر است در فیلدها نمونه‌ای از مقادیر لازم برای راهنمایی کاربر ارائه شده باشد.
شما باید در تمامی مسیر تعامل کاربر با محصول به او پیشنهاد‌های لازم را بدهید نه‌اینکه محدودش کنید.
فرم نباید طوری طراحی شده باشد که به‌خاطر یک خطا تمام اطلاعات وارد‌شده پاک شود و کاربر مجبور باشد همه‌چیز را از اول پر کند. این واقعا سخاوتمندانه نیست.
کاربرد دیگر قانون پستل در طراحی فرم‌ها این است که فقط باید اطلاعات کاملا ضروری را از او بخواهید. اگر اطلاعات زیادی از کاربر بخواهید، بار شناختی زیادی را بر او تحمیل می‌کنید و توانایی کاربر برای مرور کل فرم را کاهش می‌دهید.
۴. پذیرش خطاهای کاربر
قانون پاستل این را تجویز می‌کند که جلوی خطاها گرفته شود،اما این را نمی‌گوید که نباید به کاربر اجازه‌ی خطا‌کردن و اشتباه داده شود.
کاربر باید امکان لغو اقدامات و ناتمام‌گذاشتن کاری را داشته باشد. اتفاقا، باید او را همراهی کرد و با قابلیت ذخیره خودکار به کاربر این آرامش را داد که مسیر طی‌شده ذخیره می‌شود.
پس، باید به او اجازه بدهید که اطلاعاتی را که وارد کرده است، پاک کند یا به مرحله‌ی قبلی بازگردد.
نمونه‌ی بارز پذیرش خطا (غلط‌های تایپی) سیستم تصحیح خودکار است.
گوگل می‌‌داند که هر کاربری ممکن است کلمه‌ی موردنظرش را غلط تایپ کند. نمی‌تواند جلوی این خطا را بگیرد اما جایی‌که می‌فهمد منظور او چه بوده است، کلمه یا عبارت درست را نمایش می‌دهد. گوگل داده‌ی غلط را می‌پذیرد و به کاربر کمک می‌کند تا جستجو را ادامه دهد.
البته، مواردی هم هست که استثنایی است و نباید به کاربر اجازه داد تا خطا کند.
کجا باید کاربر را محدود کرد و به او اجازه‌ی خطا نداد؟
در موارد زیر، انعطاف زیاد برای کاربران و محصول خطرناک است:
-
حفظ امنیت کاربر و جلوگیری از لورفتن اطلاعات و داده‌های شخصی و محرمانه‌اش،
-
تضمین صحت داده‌ها و دریافت‌نکردن ورودی‌های نادرست مانند تاریخ نامعتبر در مواردی که هویت یا اقدامات بعدی یا ثبت‌نام کاربر مخدوش می‌شود،
-
و حفظ کارایی وبسایت و اپلیکیشن با پرهیز از کدنویسی سنگین برای پذیرش همه‌چیز.
۵. پذیرش بازخورد درباره‌ی طراحی UI/UX
سخاوتمندبودن که در قانون پستل روی آن تأکید شده است، در جایی دیگر از فرآیند دیزاین محصول نیز کاربردی است.
در طول فرآیند طراحی UI/UX، قانون پاستل به شما می‌گوید که با بازخوردهایی که از تیم طراحی یا تیم محتوا یا از توسعه‌دهندگان دریافت می‌کنید، سخاوتمندانه برخورد کنید. همه‌ی آن‌ها را بپذیرید و روی آن‌ها فکر کنید.
همچنین باید روی استراتژی تجاری و اهداف تجاری تمرکز کنید. پذیرش همه‌ی نظرات قطعا بخشی از فرآیند است اما به این معنی نیست که همه را عملی کنید و طراحی و تصمیماتتان را مدام تغییر دهید.
شما باید بازخوردهایی را که به بهترشدن طراحی تجربه کاربر و رابط کاربر می‌انجامد، آزمایش و اگر نتیجه‌ی خوبی گرفتید آن‌ها را پیاده کنید.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
قانون پستل به شما می‌آموزد تا با انعطاف و بخشش طراحی کنید.
کاربران انسان هستند و باید تمام نیازهایشان را درک کنید.
قانون پستل از مهم است چون مربوط است به طراحی شبکه‌ها و سیستم‌ها. کاربرد این قانون است که تعامل حداکثری ما با اینترنت را ممکن کرده است.
اگر طراح تازه‌کاری هستید، این قانون و کاربردهایش را به‌یاد داشته باشید و در تمامی مراحل طراحی UI/UX پیاده کنید.
کاربردهای این قانون در دیزاین را در جدول زیر خلاصه کرده‌ایم.
| اصل | پیاده‌سازی |
|---|---|
| در پذیرش سخاوتمند باشید | فرمت‌های متنوع ورودی را بپذیرید |
| در ارسال محافظه‌کار باشید | خروجی ساده، واضح و بدون غافلگیری به کاربر ارائه دهید |
| اولویت با موفقیت کاربر است | طراحی انعطاف‌پذیر و بخشنده یعنی UX بهتر |
| زیاده‌روی نکنید | امنیت و عملکرد را حفظ کنید |
اگر به دنیای طراحی محصول علاقه دارید و می‌خواهید طراحی UI/UX را اصولی و حرفه‌ای یاد بگیرید، دوره آموزش طراحی محصول بهترین انتخاب است. چون سرفصل‌های جامع و کاربردی دارد و در آن مباحث و موضوعات علمی و کاربردی آموزش داده می‌شود.
