اگر بخواهید اعدادوارقام را به بهترین شکل به دیگران عرضه کنید طوری‌که فهمیدن آن‌ها برای بینندگان آسان باشد، چه می‌کنید؟ اگر بخواهید یک فرآیند و مراحل مختلف آن را به بهترین شکل به‌تصویر بکشید، ازچه ابزار و وسیله‌ای کمک می‌گیرید؟ اگر قرار باشد دو چیز را بایکدیگر مقایسه کنید و ارتباط آن دو را نشان دهید، چه می‌کنید؟ احتمالا پاسخ شما این است که «از تصویرسازی کمک می‌گیرم. نمودار می‌کشم و از اشکال مختلف استفاده می‌کنم».
انسان‌ها همیشه برای بیان مقصود از تصاویر و اشکال کمک گرفته‌اند. حجم زیادی از اطلاعات را می‌شود به‌راحتی با تصویرسازی (Illustration) به بیننده منتقل کرد و توضیح داد. تصویرسازی انواع گوناگونی دارد و در زمینه‌های مختلفی به‌کار برده می‌شود، از مقالات و تحقیقات آکادمیک گرفته تا گزارش‌های دیجیتال مارکتینگ. سوال مهم این است که برای نمایش‌دادن اطلاعات در هر زمینه‌ای از چه نوع تصویرسازی و بصری‌سازی باید کمک گرفت؟ جایی ممکن است یک عکس یا تصویر ساده کافی باشد و جایی دیگر به اینفوگرافی نیاز باشد.
اینفوگرافی چیست؟ چند نوع دارد؟ هر نوع اینفوگرافی را برای بیان چه اطلاعاتی باید به‌کار برد؟ در این محتوا پاسخ ۳ سوال طرح‌شده را خواهید خواند و با انواع اینفوگرافی و کاربردهای آن‌ها آشنا خواهید شد.
آنچه در این نوشته خواهیم داشت
کاربردی ترین انواع اینفوگرافی
قبل‌از معرفی انواع مختلف اینفوگرافی باید به دو سوال بسیار مهم و بعد‌از آن هم به یک سوال مهم پاسخ داد: اینفوگرافی چیست؟ و در طراحی اینفوگرافی به چه نکاتی باید توجه کرد؟؛ هر نوع اینفوگرافی چه کاربردهایی دارد؟. البته، احتمالا بیشتر ما می‌دانم اینفوگرافی چیست، اما بهتر است بازهم با تعریف‌کردن اینفوگرافی شروع کنیم. شاید نکته‌‌ی جدیدی در تعریفی که ارائه خواهد شد، وجود داشته باشد.
کلمه‌ی Infographic این طور معنی شده است: ارائه‌ی بصری اطلاعات یا داده‌ها. اینفوگرافی زیرمجموعه‌ی حوزههای گسترده‌تری، یعنی Data Visualization و گرافیک یا دیزاین، است. براساس آن تعریف لغوی، آیا می‌شود گفت که هر دیزاین یا طرحی که به بیننده اطلاعات می‌دهد (مثل یک نقشه یا رودمپ)، هم یک اینفوگرافی است؟
بله، اینفوگرافی:
مجموعه‌ای است از تصاویر، طرح‌ها و المان‌های بصری جذاب و گیرا به‌همراه قطعه متن‌های کوتاه که در یک نگاه تمام اطلاعات لازم درباره‌ی یک موضوع را به بیننده منتقل می‌کند.
در تصویر زیر یک نمونه اینفوگرافیک را می‌بینید. اینفوگرافی زیر ساده طراحی شده است. اما بسیار واضح و شفاف تمامی نکاتی را که بیننده لازم است درباره‌ی یک وعده‌ی غذایی سالم بداند، به او نشان می‌دهد. اینفوگرافی‌ها کاربردهای متعددی در زمینه‌ها و حوزههای بسیار گوناگونی دارند، ولی همه با یک هدف مشخص طراحی می‌شوند: اطلاعات زیاد یا پیچیده یا سخت را به‌ساده‌ترین و جذاب‌ترین شکل به بیننده بفهمانند.
در طراحی اینفوگرافیک به چه نکاتی باید توجه کرد؟
دیزاین اینفوگرافی شاید ساده به‌نظر برسد. اما این‌طور نیست و اگر به نکاتی در طراحی آن توجه نشود، اینفوگرافیک به هدفش نمی‌رسد. در طراحی اینفوگرافی فقط جذابیت المان‌های بصری، رنگ‌ها و کیفیت دیزاین مهم نیست. علاوه‌بر جذاب‌بودن اینفوگرافی، به موارد زیر نیز باید توجه کرد:
- اولین نکته در طراحی اینفوگرافی این است که مشخص کنیم اینفوگرافی قرار است چه نوع اطلاعاتی را به مخاطب نشان دهد. یعنی کاربرد آن چیست. ممکن است کاربرد اینفوگرافی خلاصه‌سازی، ارائه‌ی گزارش، نشاندادن نتیجه‌ی تحقیق یا تحلیل‌داده، آموزش یک موضوع و بالابردن آگاهی عمومی یا مقایسه‌ی چندچیز و نشاندادن شباهت‌ها و تفاوت‌ها باشد.
- دومین نکته این است که مخاطب اینفوگرافی کیست و اینفوگرافی قرار است کجا و چطور (آنلاین یا چاپی) منتشر شود. طبیعی است دیزاین اینفوگرافی که برای سرمایه‌گذاران و مدیران کسب‌وکار است با دیزاین اینفوگرافی که خیریه برای نشاندادن فعالیت‌هایش به مردم طراحی می‌کند، متفاوت است. ممکن است اینفوگرافی برای چاپ روی پوستر، یا در بروشور و کتاب طراحی شود، در این صورت ابعاد و کیفیت آن با اینفوگرافی که قرار است آنلاین و در شبکه‌های اجتماعی منتشر شود، متفاوت است.
- سومین نکته در طراحی اینفوگرافی این است که وقتی نوع اطلاعات، کاربرد، مخاطب و محل انتشار اینفوگرافی مشخص شد؛ باید نوع اینفوگرافی، جزئیات دیزاین و متن آن انتخاب شود. نوشتن متن‌های کوتاهی که قرار است در اینفوگرافیک باشد (باتوجه‌به مخاطب و کاربرد)، به‌اندازه‌ی انتخاب رنگ‌ها و فونت مناسب مهم و حساس است. وقتی معلوم شد چه‌قدر متن قرار است در اینفوگرافی عرضه شود، از اینفوگرافیهای کاربردی زیر می‌شود مناسبترین گزینه را انتخاب و طراحی را شروع کرد.
۱. اینفوگرافی اطلاعاتی (Informational Infographic)
همه‌ی اینفوگرافی‌ها نوعی از اطلاعات را نشان می‌دهند. اساسا، دسته‌بندی اینفوگرافی‌ها با معیار نوع دادهای که نمایش می‌دهند، انجام شده است. اگر نوع اطلاعات اعدادوارقام و آمار باشد، اینفوگرافی می‌شود آماری. این نیز ممکن است که در یک اینفوگرافی چند نوع اطلاعات باهم به‌نمایش گذاشته شود (نمونه‌های این اینفوگرافی‌ها درادامه آورده شده است). برای راحت‌تر‌شدن کار، زیر عنوان اینفوگرافی اطلاعاتی ۴ نوع اینفوگرافیک شبیه معرفی می‌شود.
اطلاعات یا دادهای که در اینفوگرافی قرار است نشان داده شود، ممکن است خلاصه‌ای از مهم‌ترین مطالب درباره‌ی موضوعی مشخص، مراحل کار (فرآیند)، ترتیب زمانی وقوع اتفاق یا مراحل انجام کار، و یا مقایسه دو یا چندچیز و نتیجه‌ی آن باشد. نوع اول می‌شود همان Informational infographic که اینفوگرافی بالا (Healthy Eating Plate) نمونه‌ای از آن است.
اینفوگرافی فرآیندی (Process Infographic)
اینفوگرافی فرآیندی برای نشاندادن مراحل انجام کار یا فرآیندی کاربرد دارد. برای متمایزکردن مراحل معمولا از اعداد استفاده می‌شود. اما در بعضی اینفوگرافیهای فرآیندی با کنتراست رنگ یا بخش‌بندی اینفوگرافی مراحل مختلف کار ازیکدیگر متمایز می‌شوند. دیزاین این نوع اینفوگرافی و افقی یا عمودی‌بودن آن باتوجه‌به تعداد مراحل مشخص می‌شود.
اینفوگرافی ترتیب زمانی (Timeline Infographic)
وقتی اطلاعات از نوع تاریخ است، یعنی قرار است براساس سال یا زمان مشخصی داده‌هایی ارائه شود، بهترین انتخاب تام لاین اینفوگرافیک است. مثل اینفوگرافی فرآیندی برای متمایزکردن زمان‌ها و رویدادهایی که در هر مقطع زمانی رخ داده است، راه‌های مختلفی وجود دارد که باید متناسب‌ترین راه باتوجه‌به کاربرد و مخاطب اینفوگرافی انتخاب شود.
اینفوگرافی مقایسه‌ای (Comparison Infographic)
برای مقایسه‌ی دو یا چندچیز معمولا شباهت‌ها و یا تفاوت‌ها نشان داده می‌شود. ممکن است نتیجه‌گیری مقایسه اصلا در اینفوگرافی بیان نشود تا خود بیننده از مقایسه نتیجه‌گیری کند. در دیزاین این نوع اینفوگرافیک نشاندادن تمایزها و تفاوت‌ها بسیار بسیار مهم‌تر و کلیدی‌تر از دیگر اینفوگرافی‌هاست. چون شاید فقط تفاوت‌‌هاست که باید پررنگ و بیان شود. به‌همین‌دلیل، تقریبا همیشه، در طراحی اینفوگرافی مقایسه‌ای از کنتراست رنگ‌ها کمک گرفته می‌شود.
۲. اینفوگرافی آماری (Statistical Infographic)
آمارها کسل‌کننده هستند و فهمیدن آن‌ها کار سختی است. اما آمارها مفید و کاربردی هم هستند. پس، نیاز است به بهترین و جذاب‌ترین شکل ارائه شوند تا بیننده آن‌ها را بفهمد. وقتی آمارها کم است و نیازی نیست تا از متن درکنار آن‌ها استفاده کرد، انواع چارت و نمودار کافی است. اما وقتی آمار یا اعدادوارقام قرار است به بیننده پیامی منتفل کند، نیاز است با متن همراه باشد و از آیکون، عکس، نمودار و یا هر المان بصری دیگری که مرتبط‌با کاربرد و مخاطب است در اینفوگرافی کمک گرفته شود.
به نمونه‌ی زیر دقت کنید. اینفوگرافی زیر نمونه‌ای از اینفوگرافی آماری و اینفوگرافی جغرافیایی (Geographical Infographic) است. وقتی شما می‌خواهید درباره‌ی مکان مشخصی آمار یا اطلاعاتی را دراختیار بیننده قرار دهید، اینفوگرافی جغرافیایی مناسبترین و آسان‌ترین گزینه است. چون المان‌های بصری متناسب‌با آمار هم معلوم و مشخص است.
از هر نوع اینفوگرافی برای چه کاری باید استفاده کرد؟
پاسخ این سوال علاوه‌بر نوع اطلاعات، به کاربرد اینفوگرافی و مخاطب آن بستگی دارد. هیچ قانونی وجود ندارد که برای ارائه‌ی آمار حتما باید از اینفوگرافی آماری استفاده کرد. شاید دیزاینر برای نشاندادن نوعی‌از آمار و ارقام به این نتیجه برسد که باید از List Infographic یا اینفوگرافی لیستی، که چیزی نیست جز فهرست‌کردن اطلاعات، کمک بگیرد. شاید برای نشاندادن مراحل کار یا فرآیند بهترین گزینه اینفوگرافی سلسله‌مراتبی (Hierarchical Infographic)، یعنی چیزی شبیه‌به هرم مازلو، باشد.
بنابراین، در هر مورد طراح اینفوگرافیک باید تصمیم بگیرد کدام نوع اینفوگرافی بهترین انتخاب است. شاید در یک اینفوگرافی قرار است چند نوع اطلاعات باهم نشان داده شود، پس تلفیق چند اینفوگرافی یا اینفوگرافیک تلفیقی مناسبترین گزینه است. شاید در موقعیتی و پروژه‌ای دیزاینر به این نتیجه برسد که باید خودش اینفوگرافی جدیدی طراحی کند که در هیچ‌یک از آن دسته‌بندی‌ها و تقسیم‌بندی‌ها جای نمی‌گیرد.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
۱. اینفوگرافی‌ها بسیار کاربردی هستند اما طراحی آن‌ها کار ساده‌ای نیست. فعالیت و دیزاینی حساب‌شده است و درست مانند لوگو دیزاین اصول و قواعدی دارد.
۲. بسیاری از محتواهایی که با موضوع مشابه‌با این محتوا نوشته شده است، لیستی از سایت‌هایی که در آن‌ها اینفوگرافیهای آماده وجود دارد (مانند canva.com) به شما می‌دهد تا به‌راحتی یک اینفوگرافی آماده را دانلود کنید و تغییر دهید. اما خب همیشه این راه جواب نمی‌دهد و تازه خلاقانه هم نیست.
۳. همان‌طور که اشاره شد، بعضی وقت‌ها بهترین گزینه برای کار و پروژه‌ی شما این است که خودتان اینفوگرافی کاملا جدید و خلاقانه‌ای طراحی کنید. آن اینفوگرافیک قطعا تاثیرگذارتر است. توانایی و خلاقیت شما را نیز نشان می‌دهد و حتی می‌توانید آن را به‌نام خودتان منتشر کنید.
۴. دیزاین اینفوگرافی وقتی اصول و قواعد آن را بدانید و کار با نرم‌افزار قدرتمند ایلاستریتور را یاد گرفته باشید، دیگر سخت نیست. وقتی ایلاستریتور بلد باشید، این امکان را هم دارید که وکتور اینفوگرافی‌ها را بگیرید و آن‌ها را باتوجه‌به نیازهایتان کاملا بازطراحی کنید.